Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının İptali

Genel kurul: Türk Ticaret Kanunu’nun 407-451. Maddeleri arasında düzenlenmiş olan, pay sahiplerinin ya da pay sahiplerinin temsilcilerinin belirli bir konu ya da konuları görüşmek maksadıyla toplandıkları ve bu konu ya da konular hakkında karar aldıkları şirketin zorunlu organlarından biridir.

TTK madde 408 uyarınca, anonim şirketlerin genel kurulunda, kanunda veya esas sözleşmede açıkça belirtilen hususlar hakkında görüşme yapılır ve karar alınabilir.

Anonim şirketlerde “genel kurul” organının geçerli bir organ olabilmesi için; toplantı ve karar nisaplarına uygunluk, kararların kanuna, esas sözleşmeye ve iyi niyet kurallarına aykırı olmaması ve kararın ticaret siciline tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir.

Bu yazımızda anonim şirketlerin genel kurulda almış olduğu kararların hangi halde geçersiz olduğunu ve geçersizlik haline bağlanan hukuki sonuçlara değineceğiz.

Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının Geçersizlik Halleri

Anonim şirket genel kurul kararlarının geçersizlik halleri, 4 şekilde karşımıza çıkmakta olup, her bir geçersizlik haline bağlanan hukuk hukuki sonuçlar farklıdır. Geçersizlik halleri ise;

• Kararın “yok” hükmünde olması,
• Butlan karar,
• İptal edilebilirlik,
• Askıda hükümsüzlüktür.

Genel Kurul Kararların Yokluğu

Hukukumuzda hukuki işlemlerin geçersizlik hallerinden biri yokluk; bir hukuki işlemin kurucu unsurların olmaması halinde karşımıza çıkmaktadır. Yokluk halinde, hukuki işlem hiç kurulmamış sayılmakta ve yapılan işleme herhangi bir hukuki işlem bağlanmamaktadır.

TTK’de genel kurul kararlarının; butlan veya iptal edilebilirlik hallerine ilişkin düzenleme mevcut iken, yok hükmüne veya askıda hükümsüzlük hallerine ilişkin hüküm bulunmamaktadır. Bu hususta, alınmış olan genel kurul kararlarının Türk Borçlar Kanunu’nu çerçevesinde değerlendirilecektir.

Anonim şirketlerin genel kurul kararları da bir hukuki işlem olup; genel kurul toplantısı yapılması ve toplantıda pay sahiplerinin karar almasıdır. Söz bahsi iki husus, genel kurul toplantısı için kurucu unsurdur. Bu iki unsurdan birinin eksikliği halinde, genel kurulda alınan karar “yok” hükmünde olup, karara herhangi bir hukuki sonuç bağlanamayacaktır.

Yok hükmünde alınan genel kurul kararlarına örnek olarak;

• Pay sahipleri dışında birinin toplantıda karar alması
• Toplantı çağrısında, toplantının yeri ve saatine ilişkin bilgi yer almaması,
• Kanunda öngörülen asgari toplantı ve karar yeter sayılarına aykırı karar alınması

Yok hükmü, ileri sürme konusunda hukuki menfaati bulunan herkes tarafından her zaman ileri sürülebilir ve tespit ettirilebilir, hâkim tarafından da re’ sen dikkate alınır. Mahkemenin vereceği tespit hükmü, bu durumu açıklayıcı niteliktedir.

Genel Kurul Kararların İptal Edilebilirliği

TTK MADDE 445- (1) 446 ncı maddede belirtilen kişiler, kanun veya esas sözleşme hükümlerine ve özellikle dürüstlük kuralına aykırı olan genel kurul kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde iptal davası açabilirler.

TTK MADDE 446- (1) a) Toplantıda hazır bulunup da karara olumsuz oy veren ve bu muhalefetini tutanağa geçirten,

1. b) Toplantıda hazır bulunsun veya bulunmasın, olumsuz oy kullanmış olsun ya da olmasın; çağrının usulüne göre yapılmadığını, gündemin gereği gibi ilan edilmediğini, genel kurula katılma yetkisi bulunmayan kişilerin veya temsilcilerinin toplantıya katılıp oy kullandıklarını, genel kurula katılmasına ve oy kullanmasına haksız olarak izin verilmediğini ve yukarıda sayılan aykırılıkların genel kurul kararının alınmasında etkili olduğunu ileri süren pay sahipleri,
2. c) Yönetim kurulu,
3. d) Kararların yerine getirilmesi, kişisel sorumluluğuna sebep olacaksa yönetim kurulu üyelerinden her biri, iptal davası açabilir.

TTK madde 445 hükmü gereğince; esas sözleşmeye, kanuna ve dürüstlük kurallarına aykırı olan genel kurul kararları iptal edilebilir nitelikte olup, karar tarihinden üç ay içerisinde pay sahipleri tarafından kararın iptalini isteyebilir.

Gene kurul kararları ancak dava suretiyle iptal edilebilmekte olup, mahkemece iptal edilene kadar hukuki sonuç doğurmaya devam eder. Hâkimin vereceği ile genel kurul kararın iptal kararı ile, iptal kararı geçmişe dönük olarak ortadan kalkmış olur. Mahkeme ayrıca davacı tarafından ileri sürülmeyen iptale sebep olabilecek olayları kendiliğinden araştırama yapamaz, ancak resen gözetmesi gerektiği hususlar hakkında hüküm kurabilir.

Genel kurul kararlarının iptal edilebilmesi için; imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını ihlal etmiyor olmadı ve imtiyazlı pay sahiplerini özel kurulunca onaylanması gerekmektedir. Zira genel kurul kararının icra edilebilirlik yönü olmayacaktır.

İptal edilebilir kararlara örnek olarak ise;

• Genel kurulunda oyunu kullanmasına haksız yere izin verilmediği,
• Gündemin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediği,
• Çağrının usulsüz yapıldığıdır.

Genel Kurul Kararlarının Butlanı

Hukuki işlemin geçersizlik hallerinden butlan; kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan hukuki işlemlerin hukuken “kesin hükümsüz” olma durumudur.

Hukuki işlemin butlanı halinde; pay sahipleri herkes tarafından ileri sürülebilir, hukuki işlem baştan itibaren geçersizdir ve hakim butlan re’ sen gözetmek zorunda olup, vereceği hüküm açıklayıcı niteliktedir.

TTK MADDE 447- (1) Genel kurulun, özellikle;

1. a) Pay sahibinin, genel kurula katılma, asgari oy, dava ve kanundan kaynaklanan vazgeçilemez nitelikteki haklarını sınırlandıran veya ortadan kaldıran,
2. b) Pay sahibinin bilgi alma, inceleme ve denetleme haklarını, kanunen izin verilen ölçü dışında sınırlandıran,
3. c) Anonim şirketin temel yapısını bozan veya sermayenin korunması hükümlerine aykırı olan, kararları batıldır.

TTK m. 477’de hangi genel kurul kararlarının butlan hükmünde olacağına yer verilmiştir, ancak bununla sınırlı değildir. Konusu bakımından kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız genel kurul kararları geçersiz sayılacaktır.

TTK m. 447 hükmünde sayılmayan butlan sebeplerine örnek olarak;

• Sorumluluk hükümlerini (TTK m. 549 vd.) bertaraf etmeye yönelik genel kurul kararları
• Potansiyel pay sahiplerini, alacaklıları ve işçileri koruyan hükümlere aykırı genel kurul kararları
• Eşit işlem ilkesine (TTK m. 357) aykırı kararlar26 verilebilir.

Genel kurul kararının butlanına ilişkin davayı pay sahipleri, yönetim kurulu üyeleri, alacaklılar ve hatta rakipler açabilir. Ancak tespit davasını açan kişinin, bu tespitin yapılmasında hukuki menfaati bulunduğunu ispatlaması gerekmektedir. Tespit davasını açan kişinin genel kurul kararının alınmasında olumsuz oy kullanmış olması ise gerekmemektedir.

Genel kurul işlemlerinin butlan olması durumunda; söz bahsi karar baştan beri hukuken geçersiz olup, resmî gazetede yayınlanmış olsa dahi hüküm ifade etmez.

TTK m. 449 gereğince; genel kurul kararı aleyhine iptal veya butlan davası açılması halinde mahkemenin, yönetim kurulu üyelerinin görüşünü aldıktan sonra, dava konusu kararın yürütülmesinin geri bırakılmasına karar verebileceğini düzenlemiştir.

Genel Kurul Kararlarının Askıda Hükümsüzlük Hali

Askıda hükümsüzlük; bir hukuki işlemin kanunen öngörüldüğü unsurların eksik olmasından kaynaklı olarak, baştan hüküm ve sonuç doğurmasına rağmen, söz bahsi eksikliğin sonradan giderilmemesi halinde işlemin hükümsüz olduğu geçersizlik halidir. Burada hukuki işlem, baştan geçerli ve hukuken sonuç doğurmaktayken, eksiklik giderilmediği takdirde batıl olacaktır.

Askıda hükümsüzlük halini dava yoluyla tespit edilebilir, hakim re ’sen dikkate almak zorundadır. Genel kurul kararına hakkında verilecek olan karar kurucu niteliktedir.

TTK’de askıda hükümsüzlük halleri düzenlenmemiş olup, TBK hükümleri çerçevesinde genel kurul kararları değerlendirilecektir.

Genel kurul kararlarının askıda hükümsüzlük hallerine örnek olarak;

TTK m. 454 gereğince; imtiyazlı pay sahiplerinin onayı ile uygulama kabiliyeti kazanabilecek, genel kurulun esas sözleşmenin değiştirilmesine ve yönetim kuruluna sermayenin arttırılması konusunda yetki verilmesine dair kararı ile yönetim kurulunun sermayenin arttırılmasına ilişkin kararlar.

TTK m. 456/3 gereğince; sermaye artırımının üç ay içinde Resmî Gazete ’de ilam edilmesidir.

Yukarıda açıklanan bilgilerle ile anonim şirketlerde genel kurul kararlarının geçersizlik hallerini genel şeması ile anlattık.

Şafak & Koparan Hukuk Bürosu olarak, ticari iktisadi kurum ve kuruluşlara: yönetim kurulu ve genel kurul işleyişi, pay sahipliği, devretme, şirket bölünme veya birleşme, taraf oldukları sözleşmelerin hazırlanma, hukuki ve görüş noktasında hukuk müşavirliği hizmeti vermekteyiz. Bu alanda uzmanlığımızı deneyimlemenizi sizleri de davet ediyoruz.

Saygılarımızla…