Anonim Şirket Nasıl Kurulur?

Sizin için faydalı olması dileğiyle…

Anonim Şirket Nedir?

Anonim şirket, sermaye ortaklıklarının temel tipidir.  TTK 329’da; sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından yalnız malvarlığıyla sorumlu olan şirket olarak tanımlanmıştır. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere, belirli bir sermaye ve bu sermayenin paylara bölünmüş olması gerekmektedir.

Anonim şirket, kanuna aykırı olmamak kaydıyla, her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir. Anonim şirketin kuruluşunda herhangi bir makamın iznine ihtiyaç duyulmamaktadır. Sadece TTK’nın 333’ünce belirttiği gibi, belirli bir faaliyet alan gruplarında kurulacak anonim şirketlerin kuruluşu Gümrük ve Ticaret Bakanlığının iznine tabi tutulmuştur.  Anonim şirket nasıl kurulur kısmında bu izne tabi şirketlerin neler olduğuna dikkat edilmesi gerekmektedir. Sonuç olarak, bütün anonim şirketlerin kuruluşu izne tabi olmayıp, sadece belirli alanlarla faaliyet gösteren şirketlerin bakanlıktan izin alması gerekmektedir.  Dolayısıyla bakanlık iznine tabi olmayan şirketler daha kolay kurulabilmektedir. Söz konusu faaliyet alanların ne olduğu aşağıda bahsedilecektir.

Anonim şirketin en az kaç TL ile kurulabileceğinin sorusuna cevabı TTK’nın 332’ince maddesi vermektedir. Bu maddeye göre; halka açık olmayan anonim şirketlerde esas sermaye sistemi kabul edilmişse en az 50.000,00 TL, kayıtlı sermaye sistemi seçilmişse en az 100.000,00 TL sermayeyle kurulabilmektedir. Eğer halka açık bir anonim şirket kurulmak isteniyorsa en az 100.000,00 TL sermaye gerekmektedir.

Anonim Şirket Özellikleri

TTK 338’de kanun koyucu anonim şirketlerin pay sahibi olan bir veya birden çok kurucu ortak bulunması gerektiğini ifade etmiştir. Yeni TTK dönemiyle birlikte tek kişi ile anonim şirket kurulmasının önü açılmıştır.

Anonim şirketin en temel özelliği, şirketin borçlarından dolayı sorumluluk sadece şirkete ait olmasıdır. Şirket ortaklarının sorumluluğu sadece şirkete karşı olup, taahhüt ettikleri sermayeyi ödemekle sınırlıdır.  Ayrıca, anonim şirketlerde kamu borçlarından sadece yönetim kurulu sorumludur.

Anonim Şirket ile Limited Şirket Farkı

Anonim şirket nasıl kurulur konusunda en çok merak edilen konulardan biri de her iki şirket arasındaki farklılıklardır. Anonim şirket ile limited şirketleri arasında bazı benzerlikler ve farklılıklar bulunmaktadır. Öncelikle her iki şirket türü de bir sermaye şirketedir ve şirketin borçlarından dolayı sadece şirket borçludur. Ayrıca, her iki şirket de tek kişi ile kurulabilmektedir.

Her iki şirket  arasındaki  bazı farkları  şu şekilde sıralayabiliriz;

• Anonim şirketler en az 50.000,00 TL sermaye ile kurulabilirken, limited şirketler en az 10.000,00 TL sermaye ile kurulabilmektedir,
• Anonim şirket payları halka arz edilebilirken, limited şirket payları halka arz edilemez,
• Anonim şirketler sigorta, bankacılık alanlarında kurulabilirken, limited şirketler bu alanlarda kurulamaz.

Anonim Şirketin Kuruluş Aşamaları

Anonim şirket nasıl kurulur sorusunda en çok merak edilen kuruluş aşamalarıdır. Bir anonim şirket tek ve birden fazla kişi olarak kurulabilir. Anonim şirketin kurucuları bir gerçek kişi olabileceği gibi, tüzel kişi de olabilmektedir.

Bir anonim şirket kurmak için ilk olarak şirketin; faaliyet göstereceği alanların, ticaret unvanın, ana merkezinin ve ne kadarlık bir sermayeyle kurulacağının belirlenmesi gerekmektedir. Bu hususlar belirlendikten sonra kurulu esas sözleşmenin hazırlanması gerekmektedir.

Esas sözleşmesinin TTK’nin 339’unce maddesi uyarınca; yazılı şekilde yapılması ve bütün kurucuların imzalarının ya noter tarafından onaylanması ya da esas sözleşmenin ticaret sicil müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzalanması zorunludur.

Bu işlemler tamamlandıktan sonra  şirket kurulmuş olur. Ancak, şirket henüz tüzel kişilik kazanmış olmaz.  TTK m.355;” Şirket ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır” denilmektedir.  Henüz tescil ile tüzel kişilik kazanmamış şirketlere “ön-anonim şirket” denilmektedir.

Esas sözleşmenin TTK 339’a göre hazırlanmasından sonra şirketin tüzel kişilik kazanması için;

• Esas sözleşmenin MERSİS sistemine kaydedilmesi ve mersis numarası alınır,
• Ticaret Odasına kayıt yaptırılmalı,
• Şirket belgesi ve ve ticaret sicil tasdiknamesi alınmalı,
• Şirketin faaliyet göstereceği yerin kira sözleşmesi yapılmalı,
• Şirketin faaliyet gösterdiği yere bağlı vergi dairesinden potansiyel vergi kimlik numarası alınmalı,
• Potansiyel vergi kimlik numarasıyla şirket adına banka hesabı açtırılmalı,
• Bankadan açtırılan hesaba, esas sözleşmede nakden taahhüt edilen sermaye tutarının en az %25’nin yatırılması gerekmektedir. Kalan tutar, şirket tescil edildikten sonra 24 ay içerisinde ödenmesi sorunludur. Esas sözleşmede %25’den daha fazla bir oranda ödenmesi ve kalan miktarın 24 aydan daha az sürede tamamlanması düzenlenebilir. Ancak bu süreler kısaltılamaz.

Bankada açılacak banka hesabı sadece şirkete hususi olmalıdır. İlgili banka, paranın ödendikten ticaret sicil müdürlüğüne hitaben bir mektup düzenleyip kuruculara verir. Kurucuların bu mektubu şirket tescil belgelerine eklemek zorundadır.

Şirketin noter onayı veya sözleşmesinin ticaret sicil müdürlüğü huzurunda imzalanma tarihinden itibaren 3 ay içinde şirketin tescil edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde banka, yatırılan bedelleri sahiplerine iade eder. Anonim şirket nasıl kurulur konusunda, yukarıdaki belgelerin eksiksiz hazırlanması önemlidir.

Vergi dairelerinden potansiyel vergi numarası alması için vergi dairesine:

• Şirket ana sözleşmesini,
• Noter onaylı imza sirkülerini,
• Kira sözleşmesini,
• İşyeri açılış bildirimini,
• Kurucu ortakların kimlik ve yerleşim yeri belgelerini,
• Şirket tescil tasdiknamesini,
• Elektronik tebligat formunu sunması gerekmektedir.

 Kuruluşta Bakanlıktan İzin Alması Gerekenler Şirketler

Anonim şirket nasıl kurulur hususunda dikkat edilmesi gereken diğer husus, izne tabi olarak kurulacak şirketlerdir. Kural olarak; anonim şirketlerin kuruluş ve esas sözleşme değişikliklerinin herhangi bir makamının iznine bağlı değildir. Ancak, faaliyet alanları itibariyle özel önem arz eden bazı  şirketlerin kurulması Ticaret Bakanlığı’nın iznine bağlanmıştır.

Ticaret Bakanlığı’nca çıkarılan “Anonim ve Limited Şirketlerinin Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve Kuruluşu ve Esas Sözleşme Değişikliği İzne Tabi Anonim Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ” (KESDİTŞT) tebliğ ile hangi şirketlerin kuruluşunda izne tabi olduğu belirlenmiştir. Bu tebliğe göre:

• Bankalar,
• Finans kiralama şirketleri,
• Tüketici finansmanı ve kart hizmeti veren şirketler,
• Varlık yönetim şirketleri,
• Sigorta şirketleri,
• Anonim şirket şeklinde kurulan holdingler,
• Döviz büfesi işleten şirketler ve diğerleri olarak sıralanmaktadır.

Bazı faaliyet alanlarında kurulacak olan şirketlerin Ticaret Bakanlığı haricinde bulunan kurumların da iznine tabi tutulmuştur. Örneğin; bankacılık sektöründe faaliyet gösteren bir şirketin kurulması için, BDDK’dan onay yazısı alınması gerekmektedir.

Anonim Şirketin Kuruluş Belgeleri

Anonim şirket nasıl kurulur hususunda kuruluş belgelerinin neler olduğu TTK m.336’da belirtilmiştir. Bu hükme göre;

• Esas sözleşme
• Kurulmakta olan şirketle, kurucular ve diğer kişilerle ilgili olan sözleşmeler.
• Değerleme Raporları,

Yukarıda zikredilen belgeler,  kuruluş belgeleridir. Bu belgeler, ticaret sicil dosyasına konulur ve birer nüshasının 5 yıl saklanması zorunludur.

Anonim Şirketin Esas Sözleşmesinde Bulunması Zorunlu Hususlar

TTK, m.339 uyarınca, esas sözleşmede aşağıda yer alan belgelerin bulunması zorunludur:

• Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer,
• Şirketin işletme konusu,
• Şirket belirli bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu sürenin ne olduğu,
• Taahhüt edilen sermaye payların türleri ve miktarları,
• Şirket hesap dönemi.
• Şirketin sermayesi ile her payın itibarı değeri, bunların ödenmesinin şekli,
• Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı oldukları,
• Belirli paylara imtiyaz tanınıyorsa, bu imtiyaz tanınan paylar ve devir sınırlamaları,
• Paradan başka sermaye olarak konulan ve haklar; bunların değeri, değerine karşılık verilecek pay miktarı,
• Şirketin kurulmasında hizmet görenlere ödenecek ücret veya ödül tutarı,
• Yönetim kurulu üyelerinin sayısı ve imzaya kimlerin yetkili olacağı,
• Kurucularla yönetim kurulu üyeleri ve diğer kimselere şirket karından sağlanacak menfaatler,
• Genel kurulun toplantıya nasıl çağırılacakları ve oy hakları.

Yukarıda yer alan hususların esas sözleşmede yer alması zorunludur. Anonim şirket nasıl kurulur hususunda dikkat edilmesi gerekmektedir. Bunların haricinde de esas sözleşmeye hüküm konulabilir. Ancak, konulacak hükmün emredici hükümlere aykırı olmaması gerekmektedir.

 Değerleme Raporu

Kuruluşta sermaye olarak nakdi sermaye taahhüt edilebileceği gibi, bir ayni sermaye de taahhüt edilebilir. Bu ayni sermaye; bir taşınmaz, işletme, marka hakkı gibi nakden değerlendirilebilen bir mal varlığı olabilir. Ancak, hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olarak gösterilemez.

TTK m. 342 uyarınca, bir ayni sermayenin taahhüt edilebilmesi için;

• Üzerinde sınırlı ayni bir hak, haciz veya tedbir bulunmamış olması,
• Parasal değerinin olması,
• Devretmeye uygun bir mal varlığı olması gerekmektedir.

Kuruluş esnasında bir işletmenin veya ayni sermayenin taahhüdü değerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu değerinin yer aldığı rapora değerleme raporu denilmektedir.  Değerleme raporunun alınması için:

• Konulacak ayni sermaye üzerinde herhangi bir sınırlama olmadığına ilişkin ilgili sicilden alınacak yazı,
• Konulacak sermayenin kayıtlı tutulduğu sicile şerh verilmesi ve şerhin verildiğine ilişkin belge (Örneğin tapu siciline şerh verilmesi ve bu belgenin alınması),
• Şirketin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde bilirkişilerce değerinin belirlenmesi,
• Bilirkişi tarafından düzenlenen değerleme raporunun ve diğer belgelerin ticaret sicil müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir.

Anonim Şirketin Tescili Nasıl Yapılır?

Anonim şirket, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır.  Şirketin esas sözleşmesi, 30 gün içerisinde şirketin bulunduğu ticaret siciline tescil ettirilmesi gerekmektedir. Anonim şirket nasıl kurulur hususunda, belgelerin eksiksiz tamamlanması önem arz etmektedir.

Anonim şirket nasıl kurulur  ve nasıl tecil başvurusunda bulunulur sorusuna, Ticaret Sicil Yönetmeliği’nin m.69 cevap vermektedir.  Söz konusu hükme göre, şu belgelerin sunulması gerekmektedir:

• Noter tarafından onaylanmış veya ticaret sicil müdürlüğü huzurunda imzalanmış şirket esas sözleşmesi,
• Esas sermayenin en az %25’nin ödendiğine dair banka mektubu,
• Rekabet Kurumu’na sermayenin 14/10000’nün ödendiğine dair dekont(4054 sayılı RKHK’nun 39. Maddesi)
• Değerleme raporu,
• Konulacak ayni sermaye üzerinde herhangi bir sınırlama olmadığına ilişkin ilgili sicilden alınacak yazı,
• Ayni sermayenin sicilinde şerhin verildiğine dair yazı,
• Kuruluşla ilgili sözleşmeler (Kira sözleşmesi vb.,),
• Kuruluşu Bakanlık veya diğer resmi kuruluştan iznine veya uygun görüşüne tabi şirketlerin buna dair aldıkları belge,
• Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin bu görevi kabul ettiklerine dair yazılı beyanları,
• Yönetim kurulunda tüzel kişilik bulunması halinde, tüzel kişi ile birlikte tescil edilecek olan gerçek kişinin adı, soyadı ve belirlemeye ilişkin yetkili organ kararının noter onaylı örneği,
• Şirketi temsile yetkili kişilerin imza beyannameleri,
• Taahhütname.

Tek Kişilik Anonim Şirketin Kuruluş Belgeleri

Anonim şirketin tek kişi ile kurulması halinde, yukarıda yer alan belgelere ek olarak:

• Yönetim kurulu üyeleri ve şirketi temsile yetkili kişilerin kimlik bilgileri, yerleşim yeri veya merkezi ve vatandaşlığı,
• Şirketin tek pay sahibi olduğunu gösterir belge verilir.

 Kuruluşundaki Masrafları Kim Karşılar?

Anonim şirket nasıl kurulur hususunda diğer önemli husus, kuruluş masraflarıdır. Şirketin kuruluşunda noterlik masrafı, kira sözleşmesi imzalanması gibi masraflar olmaktadır. Kurucular bu masrafları, şirket tescil edildikten 3 ay içerisinde şirketten talep edebilir. Ancak, şirket bu masrafları kabul etmesi zorunlu değildir. Şirket tarafından kuruluş masrafları kabul edilmediği takdirde, kurucular bu masraflara katlanmış olur. Kurucuların, şirket tarafından kabul edilmediği takdirde, yaptıkları masrafları pay sahiplerinden isteyemezler.

Anonim Şirket Kanuna Aykırı Kurulursa Ne Olur?

Şirketin kuruluşunda, kanuna aykırılık olsa dahi, şirketin feshine veya butlanına karar verilemez. Ancak, şirketin kanuna aykırı kurulmasıyla; şirket alacaklıların, pay sahiplerinin veya kamu menfaatlerinin ihlal edilmesi durumunda fesih davası söz konusu olabilmektedir. TTK m.353 uyarınca; bu menfaatlerin önemli ölçüde tehlikeye düşmesi veya ihlal edilmesi gerekmektedir. Söz konusu fesih davasını açabilecek kişiler:

• Ticaret Bakanlığı,
• Yönetim kurulu,
• Menfaatleri zarar gören alacaklılar,
• Pay sahipleridir.

Fesih davasının şirketin tescilinden itibaren 3 ay içerisinde, şirketin bulunduğu asliye ticaret mahkemesinde açılması gerekmektedir. Söz konusu süre hak düşürücü süredir.

Sonuç

Bu yazımızda, anonim şirket nasıl kurulur sorusu hakkında tüm merak edilenlere cevap vermeye çalıştık.  Anonim şirket kuruluşunda birçok evrak düzenlenmekte ve belirli prosedürlerin yapılması gerekmektedir. Bu evrakların içlerinden en önemlisi esas sözleşmenin hazırlanmasıdır. Zira, esas sözleşmede kurucuların, pay sahiplerinin hakları ve sorumlulukları belirlenmektedir. Anonim şirketin esas sözleşmesinin hazırlanmasında alanında uzman avukatlardan destek alınması gerekmektedir. Hatalı ve eksik hazırlanmış bir esas sözleşmenin sonradan şirkete dezavantajlar yaşatabilmektedir.

Hukuk büromuz; birçok anonim şirketin esas sözleşmesinin hazırlanmasında hizmet vermiş ve hukuki danışmanlığını üstlenmiştir.  Bir anonim şirket nasıl kurulur sorusu hakkında daha fazla bilgi almak için bizimle “Online Hukuk Hizmeti” sayfamızdan iletişim kurabilirsiniz.

Saygılarımızla…