Marka Hakkına Tecavüz Suçu ve Cezası

Marka hakkına tecavüz suçu, tescilli bir marka hakkının ihlal edilmesidir. Ancak, her marka ihlali bir suç değildir. Marka hakkına karşı işlenen suçlar, Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) m.30’da sınırlı olarak sayılmıştır.

Tescilli bir marka taklit edilmesi, mal veya hizmetlerde marka işaretinin kaldırılması veya yetkisiz tasarruflar marka hakkına tecavüz suçunu oluşturmaktadır. Marka suçları olarak nitelendirilmeyen, ancak marka hakkı ihlali sayılan haller için “Marka Hakkının İhlali” adlı içeriğimizi inceleyebilirsiniz. 

Bu içerikte marka suçlarının neler olduğu, şikâyet süreci ile etkin pişmanlık dahil tüm sorulara cevap verilecektir.

Marka Hakkına Karşı İşlenen Suçlar Nelerdir?

Marka hakkına tecavüz suçu, marka taklit suçu yerine de kullanılmaktadır. Genellikle başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle satışa arz etmek veya satmak filleriyle karşımıza çıkmaktadır. Ancak, marka hakkına karşı işlenen suçlar bundan ibaret değildir. 

SMK m.30 hükmünde sadece üç adet marka suçları düzenlenmiştir. İzinsiz marka tescili gibi, kanun haricinde düzenlenen suç tipleri yoktur. Söz konusu marka hakkına tecavüz suçu oluşturan fiiller şunlardır:

Markanın İktisabı ve İltibası Suçu (Marka Taklit Suçu)

Markanın iktibası, aynen taklit edilmesini ifade etmektedir. İltibas kavramı ise, markayla karıştırma ihtimali yaratması demektedir. Uygulamada marka taklit suçu olarak da bilinmektedir. 

Ticari amaçla başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle satışa arz etmek veya satmak gibi filler marka hakkına tecavüz suçu oluşturur. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bir ticari amaçla satma, depolama, nakletme gibi fiillerin işlenmesi gerekmektedir. Taklit markaları satın alan tüketiciler için bir suç unsuru değildir.

Ticari amaçla başkasına ait bir markanın iktibası veya iktibası halinde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası vardır. 

Marka İşaretini Kaldırma Suçu

Marka işaretini gösteren işaretlerin mal veya ambalaj üzerinden kaldırılması SMK m.30/2 uyarınca suçtur. Markanın korunduğunu gösteren “TM” VE (®) işaretlerin kaldırılması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası vardır. 

Yetkisiz Tasarruf Suçu

Yetkisi olmadığı halde bir başkasına ait marka hakkının devredilmesi, rehnedilmesi veya lisans verilmesi marka hakkına tecavüz suçunu oluşturur. Bu marka hakkı ihlalinin cezası, iki yıldan dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.

Marka Hakkına Tecavüz Suçunun Unsurları

Marka hakkına karşı işlenen suçların varlığı için şu unsurlar gerekmektedir:

• Markanın Tescili Olması: SMK m.30’da düzenlenen marka suçları sadece tescilli markalar için geçerlidir. 
• Kasten İşlenmiş Olması: Marka hakkına tecavüz suçu kasten işlenebilir suçtur. İhmalen veya bilmeden yapılan fiiller suç olarak nitelendirilemez.
• Haklı Sebebi Olmaması: SMK m.7/5 hükmü marka hakkına tecavüz sayılmayan filleri düzenlemiştir. Örneğin, gerçek kişilerin adı ve adresini belirtmesi veya bir malın özelliğinin açıklanmasıdır. 

Şikâyet Hakkı ve Zamanaşımı

Şikâyet Süresi: Marka suçları şikâyete bağlıdır. Kendiliğinden soruşturma başlatılması mümkün değildir. Marka hakkına tecavüz suçu oluşturan fiilin öğrenme tarihinden itibaren 6 ay içerisinde cumhuriyet başsavcılıklarına başvurulması gerekmektedir. 

Zamanaşımı Süresi: Dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Marka hakkına tecavüz suç fiili gerçekleştikten 8 yılsa sonra yargılama yapılma imkanı yoktur.

Marka Hakkına Tecavüz Suçunda Etkin Pişmanlık

SMK m.30/7 hükmü marka taklit suçunda etkin pişmanlık halini düzenlemiştir. Etkin pişmanlık hali, başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle satışa arz etmek veya satmak fiilleri gerçekleştiren kişiler için geçerlidir. Bu kişiler, aşağıdaki tüm şartları sağladıkları takdirde ceza almaktan kurtulabilir:

• Taklit malı kimden temin ettiğini bildirmesi,
• Malları üretenlerin ortaya çıkarılmasına yardımcı olması,
• Üretilmiş mallara el konulmasını sağlaması.

Marka Basını: Ürünlerin Toplatılması ve İmhası 

Uygulamada marka baskını olarak bilinen süreç, suça konu eşyaların toplatılmasıdır. Marka taklit suçunda savcılığa şikâyet dilekçesiyle ihtiyati tedbir istenilmesi mümkündür. Savcılık tarafından suça konu ürünlerin piyasadan toplanılması yönünde tedbir karar vermektedir. 

SMK m.163 hükmü hızlı imha prosedürü öngörmüştür. Marka baskınında toplanan ürünlerin muhafaza edilemeyecek olması halinde, yeterli kadar numune alındıktan sonra, imha edilmektedir. 

Marka Hakkına Karşı İşlenen Suçlarda Görevli Mahkeme

Marka suçlarında yargılama ihdisas mahkemeleri olan Fikri ve Sınai Ceza Mahkemelerinde görülmektedir. Yetkili mahkeme; 

• Marka sahibinin yerleşim yeri,
• Hak ihlalinin gerçekleştiği yer veya
• Hak ihlalinin etkilerinin devam ettiği yer olması mümkündür. 

Marka Hakkına Tecavüz Suçu Nasıl Önlenir?

Marka Sahipleri Açısından: Emek ve sermaye harcanan markaların korunması için düzenli bir takip yapılması gerekmektedir. Rutin olarak TÜRKAPTENT marka başvuruların sorgulanması, sosyal medya mecraların kontrolü, sanal Pazar yerlerinin denetimi başlıca başlıca önlemler arasındadır.

Tescil Başvuru Yapanlar İçin: Yeni bir isim hakkı almadan önce kapsamlı bir araştırma yapmak, olası suçlamalarla karşılaşmanızı engellemektedir. Konu hakkında detaylı bilgi için “İsim Hakkı Nasıl Alınır?” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz. 

Sonuç

Marka suçları; markanın iktibas veya iltibas edilmesi, işaretin kaldırılması veya yetkisiz tasarrufta bulunulmasıdır. Marka ihlali cezası, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır. Yetkisiz tasarruf suçunda ise, iki yıldan dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır. Marka taklit suçunda satan veya satışa arz edenler için etkin pişmanlık öngörülmüştür. Taklit ürünleri üretenin tespit edilmesi ve ürünlerin toplatılması halinde ceza verilmemektedir. 

Marka hakkına tecavüz suçunun yargılama sürecinde alanında uzman avukatlara ihtiyaç duyulmaktadır. Ofisimizde marka vekili avukatlar aracılığıyla hizmet verilmekte olup, detaylı bilgi için “Marka ve Patent Avukatı” adlı sayfamızı ziyaret edebilirsiniz. 

Sıkça Sorulan Sorular