Dava harç masrafı hesaplama, 492 Sayılı Harçlar Kanunu ve Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanan her yıl “Gider Avans Tarifesi” uyarınca yapılmaktadır.. Davanın görüleceği mahkeme ve davanın niteliğine göre, sabit ve değişken masraflar bulunmaktadır.
Aşağıda yer alan hesaplama aracında, açmak istediğiniz davanın türüne göre 2025 yılı için ödemeniz gereken ortalama masraf ve harçları hesaplayabilirsiniz. Bir davada keşif yapılıp yapılmayacağı veya bilirkişi atanmasının gerekip gerekmediğine göre dava masraf tutarı değişmektedir. Bu içeriğimizde mahkeme masraflarını etkileyen hususlara detaylıca değinilecektir.
Dava Harç Masrafı Hesaplama Nasıl Yapılır?
Yargılama giderleri veya halk arasında bilinen adıyla mahkeme masrafları, bir davanın açılması ve yürütülmesi sırasında ortaya çıkan tüm maliyetleri ifade eder. Dava harçları bu giderlerin önemli bir bölümünü oluştursa da, yargılama giderleri sadece harçlarla sınırlı değildir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) m.323 uyarınca yargılama giderleri genel olarak şunları kapsar:
- Dava harçları
- Tebligat giderleri
- Keşif giderleri
- Bilirkişi ücretleri
- Tanık ücretleri
- Uzman görüşü ücretleri
- Vekalet harç ve masrafı
Dava Harcı Türleri ve Hesaplama Yöntemleri
Dava harçları, genel olarak maktu (sabit) ve nispi (oranlı) harçlar olarak iki ana kategoriye ayrılır.
Başvuru Harcı (Maktu Harç)
Başvuru harcı, bir davanın açılması veya bir hukuki yola başvurulması sırasında alınan sabit bir harçtır. Davanın konusunun parasal bir değeri olsa da olmasa da ödenmesi zorunludur. Her yıl yayımlanan Harçlar Kanunu Genel Tebliği ile miktarı güncellenir.
Örnek: Boşanma davası, tespit davası gibi değeri parayla ölçülemeyen davalar veya belirli bir tutara kadar olan icra takipleri için maktu başvuru harcı ödenir.
Peşin Harç (Nispi Harç)
Peşin harç, değeri parayla ölçülebilen davalarda, dava konusunun değeri üzerinden belirli bir oran (% oran) üzerinden hesaplanan harçtır. Davanın açılması sırasında davanın değeri üzerinden hesaplanan bu harcın dörtte biri (%25) peşin olarak ödenir.
Hesaplama Örneği: Bir alacak davasında talep edilen tutar üzerinden hesaplanır. Örneğin, 100.000 TL'lik bir alacak davası için 2025 yılı için belirlenen harç oranı %7,11 ise (Örnek Oran), ödenecek toplam harç 100.000 TL * %7,11 = 7.110 TL olacaktır. Bu tutarın dörtte biri olan 1.777,5 TL ise dava açılırken peşin harç olarak ödenir.
Önemli Not: Peşin harç, davanın değeri arttıkça artan bir harç türüdür. Her yıl yayımlanan güncel oranlar takip edilmelidir.
Karar Harcı (Nispi ve Maktu)
Karar harcı, davanın sonunda mahkeme tarafından verilen hükümden (karardan) alınan harçtır.
Nispi Karar Harcı: Değeri parayla ölçülebilen davalarda, mahkemenin hükmettiği miktar üzerinden (davanın başlangıçtaki değerinden farklı olabilir) kalan harç (%75'lik kısmı) hesaplanır ve hükmün kesinleşmesiyle birlikte tahsil edilir.
Maktu Karar Harcı: Değeri parayla ölçülemeyen davalarda, mahkemenin verdiği kararın niteliğine göre sabit bir tutar olarak alınır.
Feragat/Kabul Durumu: Davadan feragat edilmesi veya davayı kabul etme durumunda da Harçlar Kanunu'nda belirlenen oranlarda karar harcı ödenmesi gerekebilir.
İstinaf ve Temyiz Harçları
Mahkeme kararlarının üst yargı mercileri olan bölge adliye mahkemeleri (istinaf) veya Yargıtay (temyiz) tarafından incelenmesi için de harç ödenmesi gerekir.
Başvuru Harcı: İstinaf veya temyiz yoluna başvurulurken maktu bir başvuru harcı ödenir.
Karar Harcı: İstinaf veya temyiz sonucunda verilen karara göre de nispi veya maktu karar harcı doğabilir. Bu harçlar da genellikle ilgili mahkemelerin Harçlar Kanunu tebliğlerinde belirtilen güncel oranlar üzerinden hesaplanır.
Dava Değerinin Belirlenmesi: Davanın Niteliğine Göre Hesaplama
Dava harçlarının doğru hesaplanabilmesi için, özellikle nispi harçların söz konusu olduğu durumlarda, davanın değerinin doğru bir şekilde belirlenmesi esastır.
Belirli Değerli Davalar
Alacak davaları, tapu iptal ve tescil davaları, tazminat davaları gibi dava konusunun parasal bir değeri olan davalardır. Bu tür davalarda dava değeri, talep edilen veya ihtilaf konusu olan miktar üzerinden açıkça belirlenir.
Belirsiz Alacak Davaları ve Kısmi Davalar
Belirsiz Alacak Davası: HMK m.107 uyarınca, alacağın miktarının veya değerinin tam ve kesin olarak belirlenemediği durumlarda açılır. Başlangıçta sembolik bir miktar üzerinden dava açılır ve harcı ödenir. Ancak dava sonunda hükmedilecek miktar kesinleştiğinde, eksik kalan harç tamamlatılır. Bu, özellikle işçi alacakları gibi kalemlerin kesinleşmediği durumlarda sıkça kullanılır.
Kısmi Dava: HMK m.109 uyarınca, alacağın tamamının belli olduğu ancak şimdilik bir kısmının talep edildiği davalardır. Harç, ilk başta talep edilen kısım üzerinden ödenir; daha sonra talep artırıldığında eksik kalan harç tamamlatılır.
Bu dava türlerinde harç hesaplaması ve tamamlama süreçleri karmaşık olabileceği için, deneyimli bir avukat ile çalışmak büyük önem taşır.
Dava Giderleri (Mahkeme Masrafları) Nelerdir? Detaylı Analiz
Dava harçlarının yanı sıra, hukuki sürecin diğer önemli maliyet kalemleri de yargılama giderlerini oluşturur.
Vekalet Ücreti (Avukatlık Ücreti)
Vekalet ücreti, davanın sonunda mahkeme tarafından, davayı kazanan taraf lehine, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne (AAÜT) göre hesaplanarak, kaybeden taraftan tahsiline karar verilen ücrettir. Bu ücret, avukatınızla aranızdaki sözleşmeye bağlı olarak ödediğiniz avukatlık ücretinden bağımsızdır ve karşı taraftan tahsil edilerek size ödenir.
Bilirkişi Ücreti ve Keşif Giderleri
Bilirkişi Ücreti: Davanın çözümü için hukuki veya teknik uzmanlık gerektiren konularda mahkemece atanan bilirkişilere ödenen ücrettir. Davanın niteliğine göre (örn: inşaat davaları, trafik kazaları, marka davaları) birden fazla bilirkişi raporu gerekebilir ve bu da gideri artırabilir.
Keşif Giderleri: Mahkemenin, uyuşmazlık konusu yer veya şey üzerinde yerinde inceleme (keşif) yapması durumunda ortaya çıkan yol, ulaşım, konaklama gibi masraflardır.
Tebligat Giderleri
Davaya ilişkin tebligatların (dava dilekçeleri, duruşma günleri, kararlar vb.) taraflara ulaştırılması için PTT veya özel dağıtıcılar aracılığıyla yapılan masraflardır. Dava sürecinde tebligat sayısı arttıkça bu gider de artar.
Tanık Ücretleri
Davacının veya davalının tanık olarak dinlettiği kişilere, HMK m.266 uyarınca belirlenen miktarda ödenen ücrettir. Bu ücret, tanığın harcadığı zaman ve yol masrafını karşılamak amacı taşır.
Diğer Giderler
Davanın niteliğine göre ortaya çıkabilecek diğer giderler arasında; icra dosya masrafları, yargılama sürecindeki çeşitli evrak ve belge masrafları, posta giderleri, banka havale ücretleri, zorunlu gider avansı gibi kalemler yer alabilir.
Dava Harçları ve Giderlerinde Muafiyet ve İstisnalar
Bazı özel durumlarda, dava harçları ve giderlerinden muafiyet veya erteleme söz konusu olabilir.
Adli Yardım Uygulaması
Adli yardım, yargılama giderlerini (harçlar, tebligat, bilirkişi vb.) karşılayamayacak durumda olan kişilerin, mahkemeye başvurmaları halinde yargılama giderlerinden geçici olarak muaf tutulması veya taksitlendirilmesidir (HMK m.334 vd.). Adli yardım talebi, kişinin mali durumunu gösteren belgelerle birlikte mahkemeye yapılır. Talebin kabulü halinde, yargılama giderleri devlet tarafından karşılanır ve kişi davayı kazanırsa bu giderler karşı taraftan tahsil edilir.
Kamu Kurumları ve Bazı Davalar
Bazı kamu kurum ve kuruluşları, kanunen dava harçlarından muaftır. Ayrıca, İş Mahkemeleri'nde açılan işçi alacak davaları gibi belirli dava türlerinde de başlangıçta harç muafiyeti veya ertelemesi gibi özel düzenlemeler bulunabilir.
Harç ve Giderlerin Ödenmesi ve İadesi
Dava harçları ve giderlerinin doğru zamanda ve yöntemle ödenmesi, hukuki sürecin aksamadan ilerlemesi için önemlidir.
Ödeme Zamanı ve Yöntemleri
Başvuru Harcı ve Peşin Harç: Genellikle dava açılırken veya ilk başvurunun yapıldığı anda mahkeme veznesine veya Maliye Bakanlığı'nın belirlediği bankalar aracılığıyla ödenir.
Ara Giderler: Bilirkişi ücreti, keşif gideri, tebligat ücreti gibi ara giderler, mahkemece belirlenen süre içinde ilgili taraflarca (genellikle davacı) ödenir. Ödenmemesi halinde dava, "takipsiz bırakılmış" sayılarak usulden reddedilebilir.
Karar Harcı: Hükmün kesinleşmesiyle birlikte tahsil edilir.
Harç ve Giderlerin İadesi
Bazı durumlarda ödenen harçlar iade edilebilir:
Davadan Feragat: Dava açıldıktan sonra, yargılama devam ederken davadan feragat edilirse, Harçlar Kanunu'nda belirlenen oranlarda harç iadesi mümkün olabilir.
Davadan Vazgeçme: Dava açıldıktan sonra davanın geri çekilmesi durumunda da kısmi iade söz konusu olabilir.
Fazla Ödeme: Hatalı veya fazla ödenen harçlar için de ilgili kuruma başvuru yapılarak iade talep edilebilir.
Sonuç
Dava harcı hesaplama ve yargılama giderlerinin doğru bir şekilde öngörülmesi, hukuki sürecinizin planlaması ve finansal hazırlığınız açısından kritik bir adımdır. Mahkeme harçları, tebligat giderleri, bilirkişi ücretleri ve avukatlık ücretleri gibi kalemler, davanın toplam maliyetini belirler.
Bu karmaşık süreçte doğru adımları atmak, gereksiz maliyetlerden kaçınmak ve davayı kazanmanız durumunda giderlerin karşı taraftan tahsil edilmesini sağlamak için profesyonel hukuki danışmanlık vazgeçilmezdir.
SK Hukuk Danışmanlık olarak, Av. Kaan ŞAFAK ve Av. Sena KOPARAN ŞAFAK liderliğindeki uzman ekibimizle, dava harcı hesaplama süreçlerinizde size özel, güncel ve güvenilir çözümler sunmaktan gurur duyarız. Hukuki sürecinizde mali sürprizlerle karşılaşmamak ve haklarınızı en etkin şekilde korumak için bizimle iletişime geçin.
Avukata Sor
Aşağıda bulunan Whatsapp ve arama linkleri üzerinden bize anında ulaşabilirsiniz.
Sertifikalar
Referanslar
Hakkımızda
Şafak & Koparan Hukuk ve Danışmanlık Bürosu; yoğunlukla özel hukuk alanında faaliyet gösteren bir hukuk bürosudur. Büromuzun İstanbul’da Anadolu ve Avrupa yakası ile Adana’da hizmet noktaları bulunmaktadır.