İçindekiler
Vergi Ceza İhbarnamesi Nedir?
Vergi ceza ihbarnamesi, vergi dairelerinde tespit edilen vergilerin ödenmesi için mükellefe gönderilen belgedir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) m. 34 hükmünde ikmalen ve re’sen tarh edilen vergilerin İhbarname ile ilgililere tebliğ edileceğini düzenlenmiştir. Aynı hükümde vergiyi doğuran her olay için farklı ihbarname düzenlenmesi gerektiği ifade edilmiştir.
Vergiyi ceza ihbarnamesini ne olduğunu anlamak için önce bazı terimlerin ne olduğuna bakmak gerekmektedir. Vergi doğuran olay, vergi yasalarında vergi ödenmesi gerektiren olayların meydana gelmesi ve hukuki durumun tamamlanmasıdır. Verginin tarhı ise, vergi daireleri tarafından matrah ve nispetler üzerinden vergi alacağının tespitidir. Re’sen verginin tarhı, vergi miktarının tamamen veya kısmen ticari defter ve kayıtlarda tespit edilememesi halinde takdir komisyon kararı ya da vergi incelemesiyle ortaya çıkarılar vergi miktarıdır. İkmalen tarh ise; daha öncesinde bir vergi tarhına dayanılarak, ticari defter ve belgelere ya da kanuni imkanlara dayanılarak ortaya çıkarılan bir matrah veya matrah farkıdır.
Sonuç olarak vergi cezai ihbarnamesi; vergi takdir komisyon raporu, vergi incelemesi veya daha öncesinde tespit edilmiş bir tarh işlemine göre matrah işlemine dayanmaktadır. Genellikle vergi ceza ihbarnamesinde yer alan vergiler:
- 3080 vergi ziyaı cezası,
- 0032-genel geçici vergisi,
- 0001 – yıllık gelir vergisi,
- 1084- gecikme faizidir.
3080 Vergi Ziyaı Cezası Neden Kesilir?
Vergi ceza ihbarnamelerin büyük bir bölümünü vergi incelemesi neticesinde ortaya çıkan vergi ziyai cezalarıdır. Vergi ziyaı, mükellefin vergi ödev ve sorumluluklarını yerine getirmemesi veya eksik getirmesi sebebiyle meydana gelen vergi kaybıdır. 3080 vergi ziyaı cezası;
- Verginin zamanında tespit edilememesi,
- Eksik vergi tahakkuku,
- Tahakkuk edilen verginin haksız yere iade edilmesi hallerinde meydana gelmektedir.
Vergi ziyaı hakkında daha fazla bilgi edinmek için “Vergi Zıyaı Nedir?” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz.
Vergi İhbarnamesinin Tebliği ve Süresi
Vergi ceza ihbarnamesinin tebliğin nasıl yapıldığı büyük önem taşımaktadır. Nitekim, söz konusu ihbarnamenin tebliğiyle birlikte itiraz ve dava süreçleri başlamaktadır. Ayrıca, ihbarnamenin usule aykırı tebliğ edilmesi, vergi ceza ihbarnamesinin iptal sebebidir.
Vergi ceza ihbarnamesinin nasıl tebliğ edileceği VUK m.93 ile 107. Hükümleri arasında düzenlenmiştir. Tebliğ edilen her ihbarnameye göre usulsüzlük olup olmadığı detaylıca incelenmesi gerekmektedir.
Vergi ceza ihbarnamesine tebliğ aldıktan sonra;
- İtiraz ve dava açma süresi 30 gün
- İhbarnamelerde yer alan vergileri ödemek için 1 ay,
- Vergi borçlarına teminat gösterildiği takdirde, vergi kanunu ile belli taksit zamanına kadar ve taksit zamanı geçmiş ise 3 ay süre verilir.
Vergi İhbarnamesine İtiraz Sebepleri
Vergi Ceza İhbarnamesinin Hatalı Düzenlenmesi
Vergi ceza ihbarnamesinde yer alması gereken VUK m.35 hükmünde düzenlenmiştir:
- İhbarnamenin sıra numarası;
- İhbarnamenin tanzim tarihi; 3. Verginin nev’i
- Mükellefin soyadı ve adı (Tüzelkişilerde unvanı);
- Mükellefin açık adresi;
- Bina ve arazinin mevkii (Mahalle veya köy, sokak ve kapı numarası);
- Bina veya arazinin nev’i, büyüklüğü, genişliği;
- Bina veya arazinin tahrir numarası;
- Tahmin olunan gayrisafi irat veya kıymet;
- Gayrisafi irada göre bulunan safi irat;
- Verginin nispeti;
- Verginin miktarı;
- İtiraz süresi;
- İtiraz şekli.
Söz konusu unsurlardan herhangi birinin hatalı veya eksik verilmesi bir itiraz sebebidir.
Vergi Teknik Raporunda Hatalı Tespitler
Vergi cezai ihbarnamesine dayanak vergi teknik raporunda neden vergi tahakkuk ettirildiğine ilişkin sebeplere yer verilir. Genellik vergi teknik raporuyla vergi cezaları;
- Firmanın yeterli faaliyet konusunu gerçekleştirmek için yeterli teçhizatı olmadığı,
- Firmanın resen terk edildiği ve faal olmadığı,
- Sahte faturaya dayalı işlemler yapıldığı,
- Mükellefin adi ortaklık ilişkisi olduğu gibi tespitler yapılmaktadır.
Vergi teknik raporlarında vergiyi doğuran olayların tespiti; gerçeği yansıtmayan, şahsi kanaat getiren olgular olması muhtemeldir. Bu durumda, vergiyi doğuran olgu ve olayların gerçeği yansıtmadığına yönelik itirazlar sunulmalıdır.
Vergi Usul Kanunu’na Aykırılıklar
VUK m.72’de vergi takdir komisyonlarının nasıl kurulacağı düzenlenmiştir. VUK m.73 hükmünde ise, vergi takdir komisyon üyelerinin kimlerden oluşacağı düzenlenmiştir. Söz konusu hükümler vergi incelemeleri için başlıca usulü işlemleri ifade etmektedir. VUK’da yer alan usulü işlemlere aykırılık, veri cezai ihbarnamesine itiraz gerekçesini oluşturmaktadır.
Vergilendirme İşleminin Amacına Aykırılıklar
VUK m.3 hükmünde; “Vergilendirmede vergiyi doğuran olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır. Vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti yemin hariç her türlü delille ispatlanabilir. Şu kadar ki vergiyi doğuran olayla ilgisi tabi ve açık bulunmayan şahit ifadesi ispatlama vasıtası olarak kullanılamaz.” Denilmektedir. Bu kapsamda, kanaat ve varsayıma dayanan vergilere yönelik, vergilendirme amacını yansıtmadığına yönelik itiraz yapılması mümkündür.
Vergide Ceza İhbarnamesindeki Hatalar
Vergi hatası, VUK m.116;” Vergi hatası, vergiye mütaallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır. “Şeklinde düzenlenmiştir. Söz konusu hüküm uyarınca vergi ceza ihbarnamesinde hatalar;
- VUK m.117 kapsamında hesap hataları,
- VUK m.118 kapsamında vergilendirme hataları olabilmesi mümkündür.
Vergi ceza ihbarnamesine itiraza konu hesap hataları:
- Matrah Hataları: Matraha ait rakamların eksik veya fazla gönderilmiş olmasıdır;
- Vergi Miktarında Hatalar: Mahsupların yapılmamış veya eksik yapılmış olması sebebiyle eksik veya fazla hesaplanan vergi miktarıdır;
- Verginin Mükerrer Olması: Aynı vergi doğuran olay için, bir vergilendirme döneminde aynı matrah için birden fazla vergi istenmesidir.
Vergi ceza ihbarnamesine itiraza konu vergilendirme hataları:
- Mükellefte Hata: Asıl borçlu yerine bir başka mükelleften vergi istenmesi,
- Mükellefiyette Hata: Vergiye tabi olmayan veya muaf olan kişilerden vergi istenmesi,
- Olayda Hata: Vergiye konu olmayan bir işlemden vergi talep edilmesi,
- Vergilendirme veya Muafiyet Döneminde Hata: Vergilendirme döneminde meydana gelen yanlışlıklardır.
Vergi İhbarnamesine İtiraz Süreci
İtiraz Dilekçesi Hazırlama
Vergi ceza ihbarnamesine tebliğ edildikten 30 gün içerisinde mükellef, doğrudan dava açabilir veya ihbarnameyi gönderen vergi dairesine itiraz edebilir. Vergi ceza ihbarnamesine itiraz edilmesi halinde; vergi ceza ihbarnamesine konu vergiler ve itiraz sebepleri detaylı olarak açıklamaması gerekmektedir.
İlgili Vergi Dairesine Başvuru
Vergi ceza ihbarnamesine itiraz, ihbarnameyi tebliğ eden ilgili vergi dairesine yapılmaktadır. İtirazların https://dijital.gib.gov.tr/ üzerinden yapılma imkanı vardır.
Vergi İhbarnamesine İtirazda Süre Sınırları
Vergi ceza ihbarnamesine yönelik düzeltme hataları 5 yıllık hak düşürücü süresine tabidir. Vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesini izleyen takvim yılı itibariyle süre başlamaktadır. Bu süreden sonra itiraz hakkı mevcut değildir.
Vergi ceza ihbarnamesine itiraz sonrasında mükellef, 30 gün içerisinde cevap verilmemesi veya beklemeksizin doğrudan dava açabilir. Mükellef bu sürenin sonunda veya bu süre dolmadan dava açma hakkı mevcuttur. 30 günlük süre içerisinde vergi dairesince verilen cevap kesin değilse, mükellef söz konusu cevabı olumsuz sayıp dava açma hakkı vardır. Mükellefin vergi dairesinden kesin cevap bekleme süresi 4 ayı geçemez.
Dava Açma Süresinden Sonra Vergi Ceza İhbarnamesine İtiraz
Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra, yukarıda bahsedilmiş olan VUK m. 116,117 ve 118 hükümleri uyarınca düzeltme talebinde bulunulması mümkündür. İlgili vergi dairesince düzeltme talebinin reddedilmesi halinde mükellef Hazine ve Maliye Bakanlığı’na başvurması mümkündür.
İtirazın Değerlendirilmesi ve Çözüm Süreci
Vergi dairesince yapılacak inceleme; açık kanuna aykırı işlemler, hesap veya vergilendirme hataları olup olmadığı kontrol edilmektedir. Alenen yapılmış bir hatanın varlığı tespit edilirse itiraz kabul edilmektedir. Ancak, hakkında ihtilaf bulunan ve yargılamayı gerektiren konular hakkında itiraz reddedilme durumu vardır.
Vergi ceza ihbarnamesine itirazın kabul edilmesi halinde karar mükellefe düzeltme fişi tebliğ edilir. Düzeltme fişini tebliğ alan mükellef 1 yıl içerisinde vergi dairesine müracaat etmesi gerekmektedir.
Vergi Ceza İhbarnamesinde Uzlaşma
Vergi haciz ihbarnamesinin tebliğden 30 gün içerisinde ilgili vergi dairesine uzlaşma için başvurulma imkânı vardır. Uzlaşmanın temel amacı, vergi ihtilafının yargıya taşınmadan indirimlerden faydalanarak uyuşmazlığın giderilmesidir. Vergi ceza ihbarnamesinin tebliğden sonra yapılan uzlaşma “tarhiyat sonrası uzlaşma” olarak adlandırılmaktadır. Uzlaşma süresi boyunca dava açma süreniz durmaktadır.
Uzlaşma süreci; uzlaşma, uzlaşamama veya kısmen uzlaşma şeklinde bitebilmektedir. Vergi dairesiyle uzlaşma sağlamaması halinde, uzlaşamama tutanağı mükellefe tebliğ edilir. Uzlaşamama tutanağının tebliğden itibaren dava açma süresi bitmiş veya 15 günden az bir süre kalmışsa ek 15 günlük süre verilmektedir. Bu süre zarfından dava açılabilir veya kanuni indirim haklarından faydalanılabilir.
Vergi Ceza İhbarnamesinde İndirim
Vergi ceza ihbarnamesinin tebliğden sonraki süreçte, vergi ziyaı ve usulsüzlük cezalarında bazı hal ve koşullar halinde indirim hakkı mevcuttur:
- Tebliğden itibaren ödenmesi halinde %50,
- Vergi dairesiyle uzlaşma sağlanması halinde, uzlaşılan vergiyi veya vergi farkını ve vergi cezalarının %75,
- Uzlaşma tutanağı cezaların ödeme zamanlarından önce ilgiliye tebliğ edilmiş ve ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş uzlaşılan verginin %25’dir.
Vergi Ceza İhbarnamesi Nasıl Ödenir?
Vergi ceza ihbarnamesi, ilgili vergi dairesine giderek veya https://dijital.gib.gov.tr/ üzerinden ödenmesi mümkündür. Ayrıca, vergi borçlarınızı mobil bankacılık üzerinden de ödemeniz mümkündür. Ancak, vergi borcunuzu ödemeden önce uzlaşma veya indirim haklarınızı kontrol etmenizi tavsiye ederiz.
Vergi İhbarnamesine İtiraz Reddedilme Sonrası Dava Aşaması
Vergi ceza ihbarnamesine yönelik 30 gün içerisinde dava açma hakkı:
- Doğrudan,
- İtiraz sonrası veya
- Uzlaşma sonrasında açılması mümkündür.
Vergi ceza ihbarnamesi itiraz ve uzlaşma başvuruları esnasında 30 günlük dava açma süreniz durmaktadır. Ancak, dikkat edilmesi gereken husus itiraz ve uzlaşma süresi sonrasında kalan dava açma sürenizindir. Dava açma süresinin 15. Günde itiraz ve uzlaşma başvurulmuşsa, süreçler tamamlandıktan sonra 15 günlük bir dava açma süreniz kalmaktadır. Uzlaşma görüşmelerine mahsus olarak, uzlaşma sağlanamadığına yönelik tutanağın size tebliğden itibaren dava açma süreniz bitmiş veya 15 günden az süreniz kalmışsa, dava açma süreniz tebliğden itibaren 15 gündür.
Vergi İhbarnamesine İtiraz ve İptal Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Vergi ceza ihbarnamesine yönelik iptal davaları, ilgili vergi dairesinin bulunduğu vergi mahkemelerinde açılmaktadır. Açılacak dava, normal hukuk davalarından farklı usul ve prosedürlere tabidir. Dava dilekçenizin İYUK m.3 kapsamında açılması gerekmektedir. Özellikle vergi cezai ihbarnamesine konu vergilerin açıkça gösterilmesi zorunludur. Örnek olarak, vergi ceza ihbarnamesine itiraz ve iptalinde yer alan vergilerin şu şekilde dilekçelerin hazırlanması gerekmektedir:
Bir diğer dikkat edilmesi gereken konu zamanaşımı süresidir. VUK m.114 hükmünde, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından itibaren beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergilerin zamanaşımına uğramaktadır. Vergi alacağının zamanaşımına uğrayıp uğramadığının kontrol edilmesi gerekmektedir.
Vergi ceza ihbarnamesine yönelik iptal davası, vergi alacakların tahsil sürecini durdurmamaktadır. Bu sebeple dava açılma esnasında yürütmenin durdurulmasını istenilmesi gerekmektedir.
Vergi İhbarnamesine İtirazda Uzman Desteğinin Önemi
Vergi hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar komplike ve çok yönlü bir süreçtir. Ayrıca, itiraz ve dava süreçleri, belirli usulü prosedürlere tabi tutulmuştur. Yanlış bir dilekçeyle itirazın reddedilme durumu vardır. Bu sebeple bir vergi avukatından süreçte yardım alınması reel bir seçim olacaktır.
