Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezaları

Usulsüzlük cezası, vergi kanunlarının şekle ve usule ilişkin kurallarına aykırı davranılması halinde kesin para cezalarıdır. Mükelleflere defter tutma, işe başlama bildirimi, beyanda bulunma gibi yükümlülükler yüklenmiştir. Mükelleflerin vergi kanunlarından kaynaklanan yapma, yapmama, verme veya vermeme gibi devlerini yerine getirmemesi halinde usulsüzlük cezası kesilmektedir.

Vergi usulsüzlükleri Vergi Usul Kanunu (VUK) m. 352’de genel usulsüzlük, VUK m.353’te düzenlen özel usulsüzlük olarak ikiye ayrılmıştır. Genel usulsüzlükler ise 1. Dereceden  ve 2. Dereceden usulsüzlükler olarak ikiye ayrılmıştır. 1. Derece olanlar, 2. Derecede olanlara göre daha ağır fiilleri ve cezaları düzenlemiştir.

Usulsüzlük cezası aynı zamanda vergi zıyaına da sebep olması mümkündür. Yani her iki cezanın da kesilmesi mümkündür. Ancak, vergi ziyaı gibi bir vergi kaybının meydana gelmesi gerekmemektedir. Kanunda belirtilen fiillerin gerçekleştirilmesiyle usulsüzlük cezası kesilmektedir.

Bu makalemizde usulsüzlük fiilleri ve cezaları, cezalarda indirim ve uzlaşma yolları ile karşı dava imkanları hakkında bilgilendirme yapılacaktır.

Sizin için faydalı olması dileğiyle…

Genel Usulsüzlük Cezası Nedir?

VUK m.351; “Usulsüzlük vergi kanunlarının şekle ve usule mütaallik hükümlerine riayet edilmemesidir.” Şeklinde düzenlenmiştir.  Vergi kanunları olarak vergi ödenmesi düzenleyen tüm mevzuatları anlamak gerekmektedir.

Usulsüzlük cezasının kesilmesi için kusur aranmamaktadır. Vergi kanunlarının vermiş olduğu ödevlerinin yerine getirilmemesi yeterlidir.

Genel usulsüzlükler, VUK m.352 hükmümde 1.derece ve 2. Derece usulsüzlükler olarak ikiye ayrılmıştır. 1. Derece usulsüzlükler, 2. Dereceye nazaran daha ağır birer kabahat olup, cezaları daha ağırdır.

1.Derece Usulsüzlük Cezası Gerektiren Fiiller Nelerdir?

VUK m.352/1 hükmü uyarınca 1. Derece olarak belirtilen fiiller şunlardır:

• Vergi ve harç beyannamelerinin süresinde verilmemiş olması,
• Tutulması zorunlu olan defterlerden herhangi birinin tutulmamış olması,
• Defter kayıtlarının vergi incelemesi yapılamayacak kadar noksan, usulsüz veya karışık olması,
• Çiftçilerin muhtar ve ihtiyar heyetlerince yapılan davete katılmaması,
• İşe başlama bildiriminin yapılmamış olması,
• Onaylatılması zorunlu olan defterlerden herhangi birinin onaylatılmaması,
• Gerçek kişilerin diğer ücretler başlığında alınan verginin zamanında tarh ettirilmemesi,
• Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin VUK m.342/2’de belirtilen süre içerisinde verilmemesidir.

1.Derece Usulsüzlük Cezası 2025

1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olan genel ve özel usulsüzlük cezaları için 30 Aralık 2024 tarihinde 577 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği çıkarılmıştır.

Ceza miktarları fiili işeyen kişinin şirket veya esnaf olması, sermaye ya da şahıs şirketi olmasına göre belirlenmiştir. Cezaya konu fiilen resen tespit edilmesi halinde uygulanacak ceza miktarı iki katına çıkarılmaktadır.

Söz konusu tebliğ uyarınca 1. Derece usulsüzlük cezası şu şekildedir:

2.Derece Usulsüzlük Cezası Gerektiren Fiiller Nelerdir?

VUK m.352/1 hükmü uyarınca 2. Derece usulsüzlük cezası gerektiren fiiller şunlardır:

• Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin VUK m.342/1’de belirtilen süre içerisinde verilmemesi,
• Ekim ve sayım beyannamelerin süresi içinde ve istenilen bilgilerin tam veya doğru bir şekilde verilmemesi,
• İşe başlama bildirimi hariç, gerekli bildirimlerin yapılmaması,
• Vergi karnesinin süre bitiminden itibaren 15 gün içinde alınmamış olması,
• Onaylanması zorunlu olan deflerden herhangi birinin onaylatılması için tanınan kanuni süreden sonraki 1 ay içerisinde onaylatılmamasıdır.

2.Derece Usulsüzlük Cezası 2025

1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olan II derece usulsüzlük ceza miktarları şu şekildedir:

3074 Özel Usulsüzlük Cezası Nedir?

Özel usulsüzlük cezası, genel aykırılık cezalarına göre daha ağır cezayı gerektiren hallere ilişkindir. Usulsüzlük cezalarının teme amacı, mükelleflerin vergi denetimini engelleyecek davranışları engellemektir. Özel usulsüzlük cezaları, vergi denetim etkinliğini arttırmak amacıyla düzenlenmiştir.

3074 Özel Usulsüzlük Cezası Neden Kesilir?

VUK m.353 ve m.356 hükümlerinde düzenlenen özel usulsüz cezasının kesilmesine neden olan fiiller şunlardır:

• Fatura ve benzeri belgelerin verilmemesi veya alınmaması,
• Perakende satış fişi, sevk irsaliyesi gibi belgelerin düzenlenmemesi, alınmaması, kullanılmaması veya gerçeğe aykırı düzenlenmesi,
• Günlük defterlerin tutulmaması veya ibraz edilmemesi,
• Vergi levhasıyla alakalı zorunluluklara uyulmaması,
• Muhasebe standartlarının yerine getirilmemesi,
• Belge basımıyla alakalı bildirim yükümlülüğün yerine getirilmemesi,
• Vergi kimlik numarası verme veya kullanma zorunluluklarına uyulmamasıdır.

3074 Özel Usulsüzlük Cezası Miktarları Nelerdir?

1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olan özel usulsüzlük ceza miktarları şu şekildedir:

Genel ve Özel Usulsüzlük Cezasında Zamanaşımı Süresi

Genel olarak vergi hukukunda tarh, tahsilat ve vergi zıyaı cezalarında 5 yıllık bir zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Ancak, usulsüzlük cezalarında zamanaşımı süresi 2 yıldır. Bu süre, usulsüzlüğün yapıldığı yılı izleyen yılın başından başlamaktadır.

Örneğin işe başlamama bildirimi fiili 20/05/2025 tarihinde gerçekleştiğini varsayalım. Bu durum I dereceden usulsüzlük fiilidir. Zamanaşımı süresi 01/01/2026 tarihinden itibaren başlayacak olup, 31/12/2028 tarihinde zamanaşımına uğrayacaktır.

Genel ve Özel Usulsüzlük Cezasında İndirim İmkânı 2025

2025 yılı için 33.000,00 TL’yi aşmayan cezalar için indirim imkânı getirilmiştir.  Vergi  cezası kendisine tebliğ olan mükellefin indirim imkanları:

• Tebliğden itibaren ödenmesi halinde %50,
• Vergi dairesiyle uzlaşma sağlanması halinde, uzlaşılan vergiyi veya vergi farkını ve vergi cezalarının %75,
• Uzlaşma tutanağı cezaların ödeme zamanlarından önce ilgiliye tebliğ edilmiş ve ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş uzlaşılan verginin %25’dir.

Genel veya özel usulsüzlük cezalarında indirim imkânı sık sık yapılan kanuni değişikliklerle değişmektedir. Konu hakkında detaylı bilgi almak için bizlere ulaşabilirsiniz.

Genel ve Özel Usulsüzlük Cezasına İtiraz

Vergi cezaları mükellefe “vergi ceza ihbarnamesi” yoluyla tebliğ edilmektedir. Kendisine ceza ihbarnamesi edilen kişinin 30 gün içerisinde itiraz veya doğrudan dava açma hakkı vardır.

Usulsüzlük cezalarına itiraz, cezayı kesen ilgili vergi dairesine yapılmaktadır. İtiraz süresi içerisinde dava açma süreniz durmaktadır. İtiraz sonucunda olumsuz cevap veya ilgili vergi dairesinde herhangi bir itiraz gelmediği takdirde dava açma hakkınız bulunmaktadır.

Konu hakkında detaylı bilgi için “Vergi Ceza İhbarnamesi” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz.

Genel ve Özel Usulsüzlük Cezasının İptali Davası

Vergi ceza ihbarnamesiyle kendisine vergi cezası tebliğ olan mükellef, tebliğden 30 gün içerisinde doğrudan vergi mahkemelerinde dava açma hakkına sahiptir. Dava, vergi dairesinin bulunduğu vergi mahkemelerinde açılmaktadır.

Vergi Uyuşmazlıklarda Uzman Desteğin Önemi

Vergi cezalarında veya KDV istisnalarında doğan davalarda uzman vergi avukatından destek alınması büyük önem taşımaktadır. Nitekim, idare mahkemelerinin usul ve esasları diğer hukuk ile ceza mahkemelerinden farklıdır. En basit ifadeyle, hazırlanacak dilekçelerin İYUK m.3 ve m.5 hükümlerine uygun olması gerekmektedir.

Öte yandan vergi mevzuatların karışıklığı ve özel uzmanlık gerektirmesi sebebiyle bu alanda tecrübe sahibi avukatlardan destek alınması gerekmektedir. Büromuzun vergi hukuku alanında vermiş olduğu hizmetleri incelemek için “Vergi Hukuku” adlı sayfamızı inceleyebilirsiniz.

Sonuç

Vergide usulsüzlük cezaları, vergi kanunlarında düzenlenen mükellef ödevlerinin yerine getirilmemesi amacıyla düzenlenmiştir. Söz konusu ödevler işe başlama bildirimi, beyanname verme, fatura düzenleme gibi ödevlerdir.

Usulsüzlük cezanın kesilmesi için ortada bir vergi kaybı olmasına gerek yoktur. Kusursuz bir sorumluluk yüklenmiş olup, kanunlarda belirtilen fiillerinin gerçekleşmesi yeterdir.

.

Vergi cezaları vergi ceza ihbarnamelerin tebliğ suretiyle mükellefler bilgilendirilmektedir. Vergi cezalarına yönelik vergi dairelerine itiraz veya doğrudan dava açma imkanı vardır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)