Limited Şirketlerde Hisse Devri

Limited şirketlerde hisse devri, ortaklık yapısını değiştiren bir hukuki işlemlerdir. Ortaklar arasında, ortaklarından birinin üçüncü kişiye veya miras yoluyla pay devri mümkündür. Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.593 ve devam eden hükümleri uyarınca belirli usul ve esaslara göre gerçekleştirilmektedir. 

Limited şirketlerde pay devri, kanuni ve şirketin belirleyeceği sözleşmesel sınırlar dahilinde yapılabilmektedir. Kanunda pay devri sözleşmesinin belirli usul ve esaslar dahilinde yapılmasını öngörmüştür. Şirket tarafından da isteğe bağlı sınırlamalar getirilmesi mümkündür. 

Bu içeriğimizde limited şirket hisse devrinin nasıl yapılacağı, olası riskleri ve pay devrinden sonraki sorumluluklara detaylıca değinilecektir. 

Sizin için faydalı olması dileğiyle…

Limited Şirketlerde Hisse Devri Nasıl Yapılır? (Pay Devri Süreci)

Bir limited şirketlerde hisse devri sürecinin geçerli olabilmesi için şu üç adımın sırayla tamamlanması gerekmektedir:

• Noter tasdikli devir sözleşmesi hazırlanması,
• Genel kurul onayı ve pay defterine işlenmesi,
• Pay devrinin tescil ve ilan edilmesi

1.Adım: Yazılı Hisse Devir Sözleşmesi Hazırlanması

Bir limited şirket pay devri sözleşmesinin geçerli olabilmesi için şu şartlar aranmaktadır:

Şekil Şartı: Limited şirket hisse devri sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı olarak yapılması ve sözleşmedeki imzaların noterde onaylanması gerekmektedir. Aksi takdirde sözleşme geçerli olmamaktadır. 

Sözleşmede Bulunması Gereken Zorunlu Unsurlar: TTK m.595/2 uyarınca pay devri sözleşmesinde şu hususlar bulunması gerekmektedir:)

• Ek ödeme ve yan edim yükümlülükler,
• Rekabet yasağı ağırlaştırılmış ve tüm ortakları kapsayan hükümler,
• Önerilmeye muhatap olma hakkı, Önalım, geri alım ve alım hakları,
• Cezai şart

Yukarıda sayılanların yer almaması sözleşmeyi geçersiz kılmaz. Ancak, devreden bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmemiş sayılır ve sorumlu olur.

2. Adım: Genel Kurul Onayı ve Pay Defterine Kayıt

Limited şirketlerde hisse devrinde genel kurul onayı hakkında hukuki işlemler şu şekildedir: 

• Zorunluluk: TTK m.595/2 hükmü şu şekildedir; “Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için, ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir bu onayla geçerli olur “ Limited şirket pay devrinin geçerli olabilmesi için genel kurulun onaylanması gerekmektedir. Ancak, şirket esas sözleşmede bu şartın kaldırılması mümkündür. Yine esas sözleşmede aksi öngörülmemişse salt çoğunlukla karar alınabilir (TTK m.620).
• Onay Şekli: TTK m.620 uyarınca genel kurul toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğu ile pay devrine onay verilir. 
• Genel Kurulun Onay Süresi: TTK m.595/7 uyarınca, genel kurula başvuru tarihinden itibaren 3 ay içerisinde genel kurulun reddetme süresi vardır. Bu süre içerisinde reddedilmeyen limited şirket hisse devri işlemleri geçerli sayılır. 
• Genel Kurulun Ret Hakkı: TTK m.595/3 uyarınca genel kurul, herhangi bir sebep göstermeksizin pay devrini reddedebilir. Ancak, esas sözleşmede belirli sebepler olması halinde devir reddedileceğinin belirtilmesi mümkündür. Esas sözleşmede böyle bir hüküm yoksa genel kurul herhangi bir sebep göstermeden, pay devrine onay vermeyebilir. Ayrıca, esas sözleşmede ek ödeme veya yan edim yükümlülükleri öngörüldüğü takdirde, devralanın ödeme gücü şüpheli görüldüğü vakit, genel kurul onayı reddedebilir. Bu durumda genel kurul kararının iptali için dava açılması mümkündür. 
• Ortaklıktan Çıkma Hakkı: Pay devri sınırlandırılmış veya genel kurul reddetmişse ortağın çıkma hakkı vardır. Konu hakkında detaylı bilgi için “Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma ve Çıkarılma” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz. 

Limited şirket hisse devri genel kurul tarafından onaylanması halinde, şirket pay defterine işlenmesi gerekmektedir. Pay defterine işlenmesi, limited şirket hisse devrinin şirket nezdinde hüküm ifade etmesidir. 

3.Adım: Tescil ve İlan (Limited Şirket Hisse Devri İçin Gerekli Belgeler)

Limited şirket müdürleri, 30 gün içerisinde pay devrini tescil ve ilan etmesi gerekmektedir. Ticaret Sicil Yönetmeliği (TSY) m.103/1 uyarınca, limited şirket hisse devrinin tescili için şu belgeler gerekmektedir:

• Dilekçe: Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne hitaben yazılmış bir dilekçe hazırlanmalıdır. Dilekçede; şirketin unvanı, ticaret sicil numarası, devir işleminin tarihi ve ilgili ortakların bilgileri ile hisse devrinin tescil ve ilanının talep edildiği belirtilmelidir. Şirket müdürü tarafından başvurulmalı ve imzalanmalıdır. 
• Noter Onaylı Hisse Devir Sözleşmesi: Yukarıda bahsedilen ve noterde tasdik edilmiş limited şirket hisse devir sözleşmesinin aslı veya onaylı örneği.
• Genel Kurul Kararı: Devir işleminin onaylandığına dair, noter onaylı veya yetkili organlarca onaylanmış genel kurul kararının örneği. Kararda, devreden ve devralan ortakların bilgileri, devredilen payın detayları ve devir onayının açıkça belirtilmesi gerekir.
• Pay Defteri Kaydı: Hisse devrinin pay defterine işlendiğine dair ilgili sayfanın fotokopisi.
• Yeni Ortağın Kimlik Bilgileri: Devralan ortağın T.C. kimlik numarası (gerçek kişi ise) veya vergi kimlik numarası (tüzel kişi ise) ve güncel iletişim bilgileri.
• İmza Sirküleri: Yeni ortak şirket müdürü olarak atanıyorsa veya mevcut müdürlerin imza yetkisi değişiyorsa, yeni imza sirküleri.
• Devir Beyanı: Gerekli hallerde ilgili makamlara sunulması gereken devir beyanları.

Bu belgelerin eksiksiz ve doğru hazırlanması, tescil sürecinin hızlı ve sorunsuz ilerlemesini sağlar.

• Limited Şirket Hisse Devri Tescil Edilmezse Ne Olur? Üçüncü kişiler adına pay devrinin hüküm ifade etmesi için tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, kamu borçları gibi sorumluluklar halen devreden ortağın üzerindedir.  Ayrıca, TTK m.33 uyarınca, idari para cezası kesilir. 
• Resen Tescil: Limited şirket hisse devri genel kurul 3 ay içerisinde reddetme süresi vardır. Bu süre içerisinde reddedilmemişse, şirket müdürü 30 gün içerisinde tescil ve ilan etmesi gerekmektedir. Söz konusu süreler geçmesinden sonra devreden ortak, adının bu paylarla ilgili olarak silinmesi için ticaret siciline başvurabilir. Sicil müdürü, devralan ortağın adının bildirilmesi için süre verir. Söz konusu sürede bildirilmesi takdirde, bulunduğu asliye ticaret mahkemesine bildirimde bulunur ve mahkemece resen tescil edilir. 

Limited Şirket Hisse Devrinde Borçlardan Sorumluluk

Limited şirketler bir sermaye şirkettir ve ortakların şirket borcundan kaynaklı bir hukuki sorumluluğu yoktur. Ancak, bu durumun istisnası kamu borçlarıdır.  

Devreden Ortağın Sorumluluğu 

Payını devreden ortak, devir tarihi öncesindeki kamu borçlarından devralanla birlikte müteselsil sorumludur. Ancak, devir tarihinden sonraki borçlarından sorumlu değildir. 

Devralan Ortağın Sorumluluğu

Devralan ortağı sorumluluğu, pay devir almasından itibaren geçmiş ve gelecek kamu borçları kapsamaktadır. Bu sebeple devir sözleşmesi yapılmadan önce, özellikle kamu borçlarının detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Taraflar arasında gizli borç ortaya çıkması halinde, birbirlerinden rücu edecekleri kararlaştırabilir. 

Limited Şirket Devrinde Borçlardan Sorumluluk (2 Yıl Sorumluluk)

Limited şirket devrinde borçlardan sorumluluk, bir ortağın hissesini devretmesinden daha farklıdır. TBK m.202 uyarınca limited şirketi devrinde devredenin 2 yıl borçlardan sorumluluğu devam etmektedir.  Şirket devri yapanın sorumluluğu, devrin ticaret siciline tescil ve ilanından itibaren iki yıldır. Bu borçlardan sorumluluk kamu borçlarını da kapsamaktadır.

Limited şirket devri sözleşmesinde 2 yıl sorumluluğu ortadan kaldırmaya yönelik anlaşmalar, üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmez. Ancak, taraflar birbirlerine karşı rücu imkânı getirebilir. 

Limited Şirket Ortağının Ölümü, Mal Rejimi veya İcra Nedeniyle Halinde Hisse Devri

• Pay Devir Hali: Ortağın ölümü, evlilik birliğinin sonrası mal rejimi veya icra yoluyla payın satışı halinde limited şirket ortaklığın değişmesi mümkündür. Örneğin, limited şirket ortağının ölümü halinde mirasçılar, tüm hak ve borçlarıyla birlikte payı devralmaktadır. 
• Genel Kurul Onayı: TTK m. 596 uyarınca, kural olarak söz konusu devirlerde genel kurulun onayı aranmamaktadır. Ancak, genel kurul, pay iktisabını öğrendikten 3 ay içinde pay devrini onaylayabilir. Ortakların belirli özellikleri taşıyan, örneğin makine mühendisleri, kişilerden oluşması ve mirasçının bu özellikleri taşımaması halinde söz konusudur. 
• Pay Bedelinin Ödenmesi: Genel kurul mirasçının pay devrini onaylamaması için; payları kendi veya ortağı ya da kendisi tarafından gösterilen üçüncü bir kişi hesabına, payın gerçek değeriyle almayı talep etmesi gerekmektedir. Pay bedeli, esas sözleşmede öngörülen biçimde tarafların anlaşmasıyla belirlenmesi mümkündür. Tarafların anlaşamaması halinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden belirlenmesi talep edilebilir. 
• Genel Kurul Kararının İptali: Genel kurul, haksız olarak payı devrine onay vermemesi halinde, söz konusu kararın iptali için mahkemeye başvurulması mümkündür. 

Limited Şirketlerde Hisse Devri Sınırlamaları

Ortaklık değişiminde hem kanuni hem de sözleşmesel sınırlar söz konusudur. 

Kanundan Doğan Sınırlamalar

TK m. 595/2’de belirtildiği üzere, limited şirket hisse devri genel kurul onayı zorunludur. Ancak, şirket esas sözleşmesinde bu sınırlandırmanın kaldırılması mümkündür. 

Esas Sözleşmeden Doğan Sınırlandırmalar

Şirket kuruluş esnasında esas sözleşmede pay devri sınırlamaları, ön alım veya geri alım hakkı öngörülmesi mümkündür. Ancak, sonradan esas sözleşme değişikliğiyle devrinin sınırlandırılması, yasaklanması ya da kolaylaştırılması yönelik genel kurul kararları alınması için olumlu oyların:

• Temsil edilen oyların en az üçte ikisi ve
• Oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun sağlanması gerekmektedir.

Örneğin; 10 ortaklı bir şirkette en az 6 kişinin olumlu oy vermesi ve 6 kişinin oyunun sermayenin 2/3’nün üzerinde temsil edilmesi gerekmektedir. 

Esas sözleşmeyle limited şirket hisse devri sınırlamaları genellikle şunlardır:

• Payların Devredilebilmesi İçin Şartlar: Devralacak ortağın belirli bir meslek grubuna ait olması örnek gösterilebilir.
• Ön Alım, Alım Hakkı: Mevcut pay sahiplerine ön alım hakkı tanınması mümkündür. Hissesini devretmek isteyen ortak için, öncelik mevcut pay sahiplerine önermede bulunma zorunluluğu getirebilir. 
• Devrin Yasaklanması veya Kısıtlanması: Hisse devrinin belirli süreyle sınırlandırılması veya şirketin kapalılık yapısının korunması için kısıtlama getirebilir. 

Limited Şirket Hisse Satışında Vergilendirme

Limited şirket hisse satışında vergilendirme KDV ve değer artış kazancı olarak iki vergi türü olarak karşımıza çıkar. Bu vergi türleri de devredenin gerçek veya tüzel kişi olmasına göre farklılık göstermektedir:

• Değer Artış Kazancı: Limited şirket hisse satışı, Gelir Vergisi Kanunu (GVK) m. 80 uyarınca değer artış kazancı kapsamında vergilendirilmektedir.  Hem gerçek kişiler hem de düzel kişiler sorumludur. Anonim şirketlerde olduğu gibi, belirli süre elde bulundurmadan kaynaklı bir vergi istisnası yoktur. Limited şirket payı ne zaman satılırsa satılsın değer artış kazancına tabidir. Ancak, hissenin satış fiyatının alış fiyatından yüksek olması halinde değer artış kazancı söz konusu olacaktır. 
• KDV: Gerçek kişilerin hisse satışı KDV’ye tabi değildir. Tüzel kişilerde ise elde bulundurma süresine göre belirlenmektedir. 2 seneyi aşkındır sahip olunan hisselerin satışında KDV yoktur. Ancak, 2 yıldan daha az süreli sahipliğe dayalı hisse satışında KDV ödenmektedir. 

Limited Şirket Hisse Devir Bedelinin Ödenmemesi

Limited şirket hisse devir bedelinin ödenmemesi sözleşmenin ihlali anlamına gelip, ilk olarak taraflar arasında akdedilen sözleşme şartlarının incelenmesi gerekmektedir. Öngörülen cezai şartlar, uyuşmazlık çözüm yöntemleri gibi maddelerin ilk olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. 

Hisse devri sözleşmesinin ihlali halinde genel olarak devredenin hakları şunlardır:

• Bedelinin Faiziyle Tahsili: Sözleşmede öngörülen cezai şart ile birlikte devir bedelinin tahsili için icra takibi başlatılabilir. Gecikme faizi talep edilebilir. 
• Sözleşmenin Feshi: Sözleşmeyi ileriye doğru feshederek, payın geri talebi ve oluşan olumlu zararların tahsili. Olumlu zarar, sözleşmeyi gerektiği ifa etseydi ortaya çıkmayacak olan zararları tanımlamaktadır.
• Sözleşmeden Dönme: Devir sözleşmesi geçmişe yönelik feshedilir ve sebepsiz zenginleşme kapsamında paylar geri talep edilir. Ayrıca olumsuz zarar, taraflar arasında hiç sözleşme akdedilmeseydi ortaya çıkmayacak olan zararlar, talep edilebilir. 

Limited Şirket Hisse Devri Sonrası Yapılması Gerekenler

Ortaklığın değişikliğin üçüncü kişiler nezdinde hüküm ifade etmesi için tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir. Tescil ve ilan edildikten sonra şu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:

• Şirket Kayıtlarının Güncellenmesi: Şirket müdür değişikliği, yönetim kurulu iç yönergede görev dağılımları gibi şirket içi sözleşmelerin yeniden düzenlenmesi gerekebilir.
• Banka ve Kredi Sözleşmeler: Önceki ortağın şirkete yönelik müteselsil kefaleti geçerliliğini korumaktadır. Kredi ilişkisi bulunulan bankalara ortaklık ilişkisinin değiştiği bilgisinin verilmesi gerekmektedir.
• Kamu Borçlarından Sorumluluk: Limited şirket ortakları kamu borçlarından sorumludur. Bu sebeple SGK, vergi daireleri gibi kamu kurumlara bildirim yapıldığından emin olunmalıdır.
• Ticari İlişkiler: Ayrılan ortağın şirketi temsile yetkili olması halinde, cari hesap ilişkisi içerisinde bulunan firmalara bildirim yapılması gerekmektedir. Yetkisiz temsil gibi hukuki ihtilafların önüne geçilmesi gerekmektedir. 

Limited Şirket Hisse Devrinde Dikkat Edilecek Hususlar

Hukuki ve ticari risklerin minimalize etmek için hem devreden hem devralan tarafların şu hususlara dikkat etmesi gerekmektedir:

• Due Diligence (Durum Tespiti): Şirketin mevcut özel ve kamu borçları, gelecekte yaratacağı nakit akışları, piyasa değerinin net olarak tespit edilmesi gerekmektedir.
• Rekabet Yasağı: Hem devralan hem de devreden ortaklar için rekabet yasağı öngörülmüş olması mümkündür. Söz konusu rekabet yasaklarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
• Esas Sözleşme Hükümleri: Pay devri gerçekleştirmeden önce pay devri sınırlandırılmasının incelenmesi gerekmektedir. Örneğin, diğer ortakların alım hakkı varsa, ilk olarak söz konusu prosedürlerin işletilmesi gerekir.
• Profesyonel Destek: Karmaşık yapısı nedeniyle, hisse devri süreçlerinde mutlaka bir uzman şirketler hukuku avukatından destek alınması gerekmektedir. Devir sözleşmesinin akdedilmesi, genel kurul onayı ve tescil süreçlerinin titizlikle yürütülmesi gerekmektedir. 

Sonuç

Limited şirketlerde hisse devri; pay satışı, ortaklardan birinin ölümü, mal rejimi ve icra nedeniyle olması mümkündür. Hisse satışının geçerli olabilmesi için;

• Noter onaylı devir sözleşmesi yapılması,
• Şirket genel kurul onayı ve
• Tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir. 

Limited şirket hisse devrinde genel kurul, herhangi bir sebep göstermeksizin devri onaylamama hakkına sahiptir. Ancak, esas sözleşmede belirli sınırlar konulması veya tamamen genel kurul onayının kaldırılması mümkündür. 

Limited şirket hisse devrinde borçlardan sorumluluk kamu borçları açısından önem kazanmaktadır. Devreden ortak, devir tarihinden önceki kamu borçlarından devralanla müteselsil sorumludur. Devralan ortak ise, devir tarihi öncesi ve sonrası kamu borçlarından sorumludur. Özellikle tek pay sahipli limited şirket devrinde ise, TBK m. 202 uyarınca devredenin 2 yıl müteselsil sorumluluğu devam etmektedir. Limited şirket devrinde sorumluluk, devir tarihi öncesi tüm özel ve kamu borçlarını kapsamaktadır.

Hisse satışında vergilendirme ise değer artış kazancı ve KDV olarak karşımıza çıkar. Değer artış kazancı, anonim şirketlerden farklı olarak, ne zaman satılırsa satılsın matraha tabi olmaktadır. KDV ise, gerçek kişilere tabi olmayıp; tüzel kişilerde ise, 2 seneden fazla sahip olunan hissenin satılmasında söz konusudur. 

Sıkça Sorulan Sorular