Mirasta Denkleştirme (İade) Davası 2025

Mirasta denkleştirme davası, miras paylaşımda adaleti sağlamak için getirilmiş bir hukuki imkandır. Miras bırakanın sağken yasal mirasçılardan birine yapmış olduğu kazandırmaların terekeye iadesi için bu dava açılmaktadır. Türk Medeni Kanunu (TMK) m.669-675 hükümleri arasında düzenlenmiş olup, belirle şartlara bağlanan dava türüdür. 

Bu içerikte, mirasta denkleştirme ne anlama geldiği, dava şartları ve yargılama süreçleri hakkında detaylı bilgi verilecektir.

Mirasta Denkleştirme Ne Anlama Gelir?

Mirasta denkleştirme, miras bırakanın mirasçılara yapmış olduğu karşılıksız kazandırmaların miras terekesine iadesidir. Bir başka deyişle, miras bırakan sağken yapılan karşılık yardım veya mal varlığı devirlerin mirasa geri iadesidir. Bu karşılıksız kazandırmalar bir mirasçının mal varlığındadır. Bunlar terekeye iade edilerek mirasta denkleştirme sağlanır ve adaletli bir miras paylaşımı yapılır.

Mirasta denkleştirmeye ilişkin TMK m.669/1 hükmü şu şekilde düzenlenmiştir;

“Yasal mirasçılar, mirasbırakandan miras paylarına mahsuben elde ettikleri sağlararası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlüdürler.”

Mirasta Denkleştirme Davası Şartları Nelerdir?

Mirasta denkleştire davası açabilmek için şu şartların varlığı gerekmektedir:

• Sağlararası Bir Kazandırma Olmalı: Miras bırakan sağken bir yasal mirasçıya kazandırma yapmış olması gerekir. Vasiyetname gibi ölüme bağlı tasarruf denkleştirmeye tabi değildir. Kazandırma olarak kastedilen; bakımı üstlenme, eğitim masrafları borçtan kurtarma veya olağan dışı çeyiz olması mümkündür.
• Kazandırma Karşılıksız Olmalı: Miras bırakanın yapılmış olduğu veya kendisine yapılan kazandırmanın karşılıksız olması gerekir. Bir bedel karşılığında yapılan kazandırmalar mirasta denkleştirmeye tabi değildir.
• Kazandırma Yasal Mirasçıya Yapılmalı: Miras bırakanın ölümünden sonra yasal mirasçı sıfatının korunması gerekir. Mirasın reddi veya mirastan feragat sebebiyle yasal mirasçılık sıfatı sona ermişse mirasta denkleştirme talep edilemez.
• Miras Payına Mahsuben Kazandırma Yapılmalı: Miras bırakan sağken yasal mirasçıya yapmış olduğu kazandırma, miras payına mahsuben olmalıdır. 
• Kazandırma Miras Bırakanın Mal Varlığından Yapılmalıdır: Yasal mirasçıya kazandırma, miras bırakanın mal varlığından ve doğrudan miras bırakan tarafından yapılmalıdır. 

Mirasta Denkleştirme Tabi Mallar Nelerdir?

Mirasta denkleştirmeye tabi olacak mal varlıkları somut olayın koşullarına göre değerlendirilmesi gerekir. Ancak, bazı TMK kapsamında aksi ispat edilinceye kadar, denkleştirmeye tabi mal varlıkları mevcuttur:

• Çocuklara yapılan olağan dışı eğitim masrafları, miras bırakanın aksini arzu ettiği ispat edilmedikçe, denkleştirmeye tabidir. Örneğin, maliyeti yüksek yurt dışı yüksek lisans veya doktora eğitimi. (TMK m.675/2)
• Alt soya yapılan kazandırmalar, aksi öngörülmedikçe denkleştirme tabidir. Örneğin, miras bırakan babanın, sağken evlenen çocuklarından birine taşınmaz devretmesi (TMK m.675/2).

Denkleştirmeye Tabi Olmayan Kazandırmalar

Bu kapsamda mirasta denkleştirme tabi olmayan mal varlıkları ise şunlardır;

• Çocuklara yapılan olağan eğitim masrafları,
• Olağan hediyeler,
• Belirli bir bedel karşılığında yapılan kazandırmalar (Şartları oluşmuşsa muris muvazaası talep edilebilir),
• Evlenme sırasında olağan verilen hediyeler

Mirasta Denkleştirme Davası Zamanaşımı Süresi

Mirasta denkleştirme davası, miras bırakanın ölümünden sonra açılması mümkündür. Mirasta taksim yapılana kadar her zaman açılması mümkündür. Ancak, bazı durumlarda hak düşürücü süreler değişmektedir:

• 1 Yıllık Hak Düşürücü Süre: Miras bırakanın karşılıksız kazandırma yaptığını öğrenme tarihinden itibaren bir yıl içinde açılması gerekir. Miras bırakanın ölümünden sonra öğrenilmişse, öğrenme tarihinden itibaren başlar. Ancak, miras bırakan sağken öğrenilmişse, müteveffanın ölüm tarihi itibariyle süre başlar.
• 10 Yıllık Hak Düşürücü Süre: Miras taksimi yapıldıktan sonra her halükârda 10 yıl içerisinde mirasta denkleştirme davasının açılması gerekmektedir. 

Mirasta Denkleştirme Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme

Mirasta denkleştirme davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Davanın miras bırakanın son yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki mahkemede açılması gerekmektedir. 

Mirasta Denkleştirme Nasıl Yapılır?

Mahkeme tarafından denkleştirme kararı verilmesi halinde, aleyhine dava açılan kişinin TMK m.671 uyarınca seçimlik hakkı mevcuttur:

• Aynen İade: Karşılıksız kazandırma bir araç veya tapu gibi mal varlığı olması halinde, söz konusu mal terekeye geri iade edilir.
• Miras Payından Mahsup: Yasal mirasçı, karşılıksız kazanımı karşılığında miras payından mahsup edilmesini talep edebilir. 

Miras payını aşan ve aynen iadesi mümkün olmayan mallarda, denkleştirme tarihindeki bedeli terekeye ödenir. 

Mirasta Denkleştirme Nasıl Hesaplanır?

TMK m.673 uyarınca denkleştirme değeri, kazandırmanın denkleştirme anındaki değerine göre yapılır. Yani, kazandırmanın yapıldığı tarih değil, terekeye iade edileceği tarihteki değer dikkate alınır. Örneğin, miras bırakan sağken karşılıksız bir taşınmaz devrinde, denkleştirme anındaki taşınmazın değeri dikkate alınır. Bu durumda taşınmazın değeri için bir keşif yapılacak ve keşif tarihindeki değeri esas alınacaktır.

Denkleştirme konusu bir para söz konusu olması durumunda, enflasyon dikkate alınacaktır. 

TMK m.673/2; “Yarar ve zarar ile gelir ve giderler hakkında mirasçılar arasında sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.  “denilmektedir. Terekeye iadesi konu mal varlıklarından doğan masraflar, mirasçılar arasında sebepsiz zenginleşme kapsamında talep konusu olacaktır. 

Mirasta Denkleştirme Davasında İspat Yükümlülüğü

Mirasta denkleştirme davasının nasıl ispat edileceğine yönelik, miras bırakanın karşılıksız kazandırma yaptığı mirasçıya göre farklılık arz etmektedir:

Alt Soya Yapılan Kazandırmalar

TMK m.669/2 hükmü şu şekilde düzenlenmiştir;

“Mirasbırakanın çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir malvarlığını devretmek veya borçtan kurtarmak ve benzerleri gibi karşılık almaksızın altsoyuna yapmış olduğu kazandırmalar, aksi mirasbırakan tarafından açıkça belirtilmiş olmadıkça, denkleştirmeye tâbidir.  “

Söz konusu hüküm uyarınca, aksi ispat edilinceye kadar alt soya yapılan kazandırmalar denkleştirmeye tabidir. Bu durumda, davalı olan alt soy, aksini ispat etmesi gerekecektir.

Yargıtay 2.HD, 2011/2492 E., 2012/9889 K., 17.04.2025 tarihli kararında, miras bırakanın karşılık kazandırmanın miras payına mahsuben yapılmadığını alt soyun ispatlaması gerektiğini hükmetmiştir;

“…Yapılan kazandırmanın miras payına mahsuben olmadığını kanıtlama yükümlülüğü, kazandırmadan yararlanan altsoya düşer.”

Ancak, alt soya “çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir malvarlığını devretmek veya borçtan kurtarmak ve benzeri” kazandırmalar hariç olanlarda davacı tarafın ispat etmesi gerekir.

Diğer Mirasçılara Yapılan Kazandırmalar

Alt soy dışındaki mirasçılarda davacı taraf, şu iki unsuru ispat etmesi gerekmektedir:

• Miras bırakanının sağken yasal mirasçıya karşılıksız kazandırma yaptığını,
• Kazandırmanın miras payına mahsuben olduğunu

Nitekim Yargıtay 14. HD, 2015/10823 Esas, 2015/11645 K., 15/12/2025 tarihli kararında, alt soy harici mirasçılarda ispat yükü davacıda olduğunu belirtmiştir;

“…Miras bırakanın altsoyu dışındaki mirasçılarından birine sağlığında yaptığı karşılıksız kazandırmanın iadeye tabi olabilmesi için bunun miras payına karşılık yapılması ve bu konuda miras bırakanın açık bir irade beyanı olması gerekir. Açık bir irade beyanı yok ise yapılan karşılıksız kazandırmanın miras payına karşılık yapılıp iadeye tabi olduğunu genel kural gereği iddia edenin ispat etmesi gerekir.”   

Mirasta Denkleştirme ve Tenkis Farkları

Mirasta denkleştirme ile saklı payın tenkisi arasında belirli başlı farklar vardır:

• Dava Konusu: Mirasta denkleştirmede karşılıksız kazandırmaların iadesi talep olunur; tenkis davasında ise, karşılıksız kazandırma olması şart değildir ve ihlal edilen saklı pay talep konusudur.
• Dava Şartı: Denkleştirme davasında, miras payına mahsuben bir karşılıksız kazandırma olmalıdır; tenkis davasında ise, saklı payı ihlal edecek bir kazandırma olmalıdır.
• Karar Yönünden: Bu davalarda karşılıksız kazandırma terekeye iade olur; tenkis davasında ise, saklı pay mirasçıya iade edilir. 
• Davacı Yönünden: Bu davaları yasal veya atanmış mirasçılar açabilir; tenkis davasında ise, miras bırakanın eşi, alt soyu, anne veya babası tarafından açılabilir. 

Tenkis davasıyla alakalı daha fazla bilgi edinmek için “Mirasta Tenkis Davası ve Saklı Pay” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz. 

Mirasta Denkleştirme ve Muris Muvazaası Arasındaki Farklar

Her iki dava türü arasındaki benzerlikler ve farklılıklar şu şekildedir:

• Dava Konusu: Mirasta denkleştirmede dava konusu, miras bırakanın karşılıksız kazandırmalarıdır; muris muvazaasında dava konusu ise, miras bırakanın sağken mirastan yoksun bırakma amacıyla yaptığı tasarruflardır. 
• Dava Şartı Yönünden: Bu davalarda miras bırakanın sağken, miras payına mahsuben mirasçılara karşılıksız kazandırma olmalıdır; muris muvazaasında ise, herhangi bir kişiye mal kaçırma kastıyla bir mal varlığı geçişi olmalıdır. 
• Karar Yönünden: Her iki davada da mirasa konu mal varlığı terekeye iade edilir.
• Davacı Yönünden: Her iki davanın da tüm mirasçılar tarafından açılması mümkündür.

Muris muvazaası sebebiyle dava imkanları hakkında daha fazla bilgi için “Mirastan Mal Kaçırma (Muris Muvazaası) Davası 2025” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz. 

Sonuç

Mirasta denkleştirme davası, miras bırakanın sağken yapmış olduğu karşılıksız kazandırmaların terekeye iadesi için açılan davadır. Bu davanın açılabilmesi için; yasal mirasçıya yapılan kazandırma karşılıksız ve miras payına mahsuben yapılmalıdır. Alt soya yapılan kazandırmalar kural olarak denkleştirmeye tabidir. Diğer mirasçılar için ise, davacı tarafın ispat etmesi gerekir.

Yasal mirasçı, terekeye iadeye konu mal varlığını aynen geri iade edebileceği gibi, miras payından da mahsubunu talep edebilir. Miras payını aşan ve aynen iadesi mümkün olmayan kazandırmalar, denkleştirme tarihindeki değeriyle geçer. 

Miras davaları alanında uzmanlık gerektin davalardır. Mevcut hal ve koşullara göre; tenkis veya muvazaa iddiaların da ileri sürülmesi mümkündür. Miras avukatıyla hakkınızı güvence altına almak için bizlere ulaşabilirsiniz. 

Sıkça Sorular Sorular