İşçinin Rekabet Etmeme Yasağı Koşulları ve Cezai Şart (2025 Güncel Rehber)

İşçinin rekabet yasağı, işçinin sadakat yükümlülüğüne dayanmaktadır. Çalışanın rekabet yasağı çalıştığı süre boyunca ve işten ayırılırken işverenin aleyhine eylemlerde bulunmamasını kapsamaktadır. İş sözleşmesi rekabet yasağı, iş sözleşmenin bir maddesi veya ayrı bir sözleşme olarak düzenlenmesi mümkündür. 

İş sözleşmesi rekabet yasağı düzenlemesi, iş sözleşmesinin bir bir hükmü olarak veya ayrı bir sözleşmesiyle düzenlenmesi mümkündür. Ancak, Türk Borçlar Kanunu (TBK) m.444’te belirtilen şekil ve içeriklere uygun hazırlanmalıdır. 

Bu içerikte, iş sözleşmesi rekabet yasağı sözleşmesinin nasıl hazırlanması gerektiği, cezai şartlar ve Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu kararı hakkında kapsamlı bilgi verilecektir.

Rekabet Yasağı Sözleşmesi Nedir?

Rekabet yasağı sözleşmesi, işçinin iş akdi sona erdikten sonra belirli bir süre boyunca, işverenin aleyhine olacak eylemlerde bulunmasını engellemek amacıyla hazırlanır. Bu sözleşme, işçinin ticari sırları açığa çıkarmamasını, rakip bir işletmede çalışmamasını veya aynı iş kolunda yeni bir iş yeri açarak rekabet etmemesini içerir.

İşçinin rekabet yasağı, ilişkisi sona erdikten sonra da devam eder. Bu sözleşmenin geçerlilik şartları TBK 

Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları (TBK m.444)

İşçi ile işveren arasında rekabet yasağı sözleşmesinin geçerli olabilme koşulları TBK m.444 hükmünde düzenlenmiştir:

• Fiil Ehliyeti: İşçinin rekabet yasağını kabul etmesi için fiil ehliyetinin bulunması gerekir.
• Şekil Şartı: iş sözleşmesi rekabet yasağı sözleşmesinin yazılı olarak yapılmalıdır. 
• Önemlilik Ölçütü: İşçinin iş sözleşmesi esnasında; müşteri çevresi, üretim sırları veya yapılan işlerle alakalı bilgi sahibi olma imkânı olması gerekmektedir. İşçinin çalışma pozisyonu buna elverişli değilse geçerli değildir. Örneğin, temizlik personelinin çalışma hayatında ticari sırlama ulaşması mümkün değildir. 
• Kullanma İhtimali: İşçinin edindiği ticari sırları kendisi veya rakip firmalar için kullanma ihtimali olmalıdır. 

Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Sınırları (TBK m.445)

İş sözleşmesi rekabet yasağı maddelerinin belirli sınırlarımalar dahilinde düzenlenmelidir. İşçinin çalışma hayatını engelleyecek nitelikle olması gerekir. Bu sebeple TTK m.445 hükmü işçinin rekabet yasağına bazı sınırlamalar getirmiştir:

• Yer Sınırı: İşçinin ekonomik mahvına yol açmayacak bir şekilde coğrafi sınır belirlenmelidir. Örneğin, tüm Türkiye’de rekabet etmeme yasağının düzenlenmesi mümkün değildir. Aksi takdirde rekabet etmeme maddesi geçersiz sayılır. 
• Zaman Sınırı: TBK m.445/1 uyarınca içinin rekabet etmeme yasağı en fazla 2 yıl olarak düzenlenebilir. İşin mahiyeti gereği, daha az süre verilmesi de mümkündür. 
• İşlem Türü Sınırı: İşçinin tüm faaliyet konularıyla alakalı değil, ticari sırları kapsayacak nitelikte iş türlerinin belirlenmesi gerekir. Örneğin, bir yazılım mühendisi için oyun sektörü veya oyun sektörünün belirli bir bölümü için rekabet yasağı düzenlenmelidir. 

İş sözleşmesi rekabet yasağı sözleşmesi, yer, zaman ve işlem türü bakımından hakkaniyete uygun düzenlenmediği takdirde geçersiz sayılmaktadır. Ayrıca, TBK m.445/2 uyarınca hâkim, hakkaniyet gereği kapsamı veya süresi bakımından sınırlama yapabilir.

Rekabet Yasağı Sözleşmesine Aykırı Davranılması

İşçinin rekabet yasağına aykırı davranması halinde, TBK m.446 işverenin haklarını düzenlemiştir:

• Cezai Şart: İş sözleşmesinde veya ayrı bir sözleşmede belirlenen cezai şartı talep edebilir.
• Aşkın Zarar: İş sözleşmesi rekabet yasağı cezai şart bedelini aşan bir aşkın zararı varsa, bunu talep edebilir.
• Rekabetin Önlenmesi: İş sözleşmesinde yazılı olarak açıkça belirtilmesi ve menfaatleri işçinin davranışlarıyla ihlal ediliyorsa, işçinin rekabet halinin sona erdirilmesini talep edebilir. Bu talebi aşkın zarar ve cezai şart talebine ek olarak sunması mümkündür. 

İşçinin Rekabet Yasağı Sona Ermesi (TBK m.447)

TBK m.447 uyarınca çalışanın rekabet yasağının sona erme halleri şunlardır:

• Cezai Şartın Ödenmesi: Taraflar arasında belirlenen cezai şart miktarının ödenmesiyle rekabet yasağı sona erer. Ancak, işverenin cezai şartı aşan zararları varsa talep edebilir.
• Makul Yararın Kalmaması: işverenin bu yasağın sürdürülmesinde gerçek bir yararını olmaması halinde sona erer.
• Haklı Nedenle Fesih: İşçi, haklı nedenle sözleşmeyi feshetmesi halinde, rekabet yasağına tabi değildir. Haklı nedenle fesih imkanları hakkında “İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz. 

Rekabet Yasağı Sözleşmesi Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

İşçi ile işveren arasında rekabet etmeme yasağı düzenlenirken başlıca şu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:

• Geçerlilik Koşulları: Yazılı olarak yapılmalı, kanuni sınırlamalar açıkla belirtilmelidir. Aksi takdirde sözleşme geçersiz sayılmaktadır.

• İşçinin Ekonomik Hayatı: Sözleşmede rekabet yasağının yer, zaman ve işin türü sınırlamaların makul ölçüde tutulması gerekmektedir. Aksi takdirde Yargıtay kararları uyarınca geçersiz sayılmakta veya hakim tarafından sınırlama yabi tutulmaktadır.

• Cezai Şart: Sözleşmede belirtilen cezai şart ödenmesiyle rekabet yasağı ortadan kalkmaktadır. Bu sebeple cezai şartın olası riskleri barındıracak bir rakam belirlenmelidir.

Rekabet Yasağı Davalarında Görevli Mahkeme: Son İçtihat (Yargıtay İBGK 2025)

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 2023/1 E., 2025/3k. 13 Haziran 2025 tarihli kararıyla artık rekabet yasağından kaynaklanan davalar, mutlak ticari davalardır. Asliye Ticaret Mahkemelerinde görülmesi gerekmektedir. Öncesinde Yargıtay 9. HD iş mahkemeleri görevli diyordu, Y. G.H.Dairesi ise, asliye ticaret mahkemeleri görevli olduğu yönünde karar veriyordu. Artık, bu çelişki sona erdi, işçinin rekabet etme yasağından kaynaklanan davalar Asliye Ticaret Mahkemesinde görülecek.

Sonuç

İşçinin rekabet yasağı sözleşmesi, iş ilişkisinin sona ermesinden sonra dahi işverenin ticari menfaatlerini korumayı amaçlamaktadır. Bu sözleşmenin geçerliliği için; TBK m.444 uyarınca yazılı olması, işçinin fiil ehliyetine sahip olması ve işverenin korunmaya değer makul bir menfaatinin bulunması gerekir. 

Sözleşme, yer, zaman ve işin türü açısından hakkaniyete uygun olarak sınırlandırılmalıdır. Aksi takdirde hakim tarafından kapsamı iptal edilebilir veya sınırlandırılabilir. İşçiye rekabet etmeme maddesi en fazla 2 yıl olarak belirlenebilir.  İşveren cezai şart,  aşkın zarar ve rekabeti önleme talebinde bulunabilir. Son olarak, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 2025 tarihli kararı ile bu davalara bakmakla artık Asliye Ticaret Mahkemeleri görevlendirilmiştir.

Bu sözleşmelerin hazırlanması ve hukuki uyuşmazlıklar hakkında hizmet almak için “İş Hukuku Avukatı” adlı sayfamızı ziyaret edebilirsiniz. 

Sıkça Sorulan Sorular